Ιστορικά γεγονότα : ΙΟΥΝΙΟΣ στα Γρεβενά

1943, 1944, 1948 : Τα δύσκολα καλοκαίρια των Γρεβενών

&    ο ιστορικός μήνας του ‘‘Πυρσού’’

Επιμέλεια : Αλέξανδρος ΤΖΙΟΛΑΣ

1837, 3 Ιουνίου :  Ιδρύεται ο Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου στο Βαρόσι Γρεβενών όπως αναφέρει σχετική επιγραφή στο υπέρθυρο. Άλλη όμως επιγραφή αναφέρει ως την 7 Σεπτεμβρίου 1837 εις μνήμην κτητόρων. Θεωρείται όμως επικρατέστερη η πρώτη καθότι η 2^η αφορά μεταγενέστερη χρονολογία. Ο ναός βέβαια ανακαινίσθηκε εκείνη την χρονολογία καθώς υπήρχε άλλος ναός προηγούμενα στην ίδια θέση μάλλον από το 1750.

1907, 3 Ιουνίου :   Ο ανθυπολοχαγός Γ. Στημωνάρας (καπ. Τσάρας) εισέρχεται στα Γρεβενά με σώμα 25 ανδρών, με αποστολή την καταδίωξη των ρουμανιζόντων και των ληστών που λυμαίνονταν την περιοχή. Εκτός από Θεσσαλούς είχε μαζί του και τους : Ζ. Βράκα (υπαρχηγός, Περιβόλι), Γ. Σαμανίκας (Περιβόλι), Γ. Μίχας (Περιβόλι), Ε. Ρίζος (Περιβόλι), Π.Παίζας (Περιβόλι), Λ.Ζησόπουλος (Στιχάζι-Αηδόνια). Παρέμεινε στην περιοχή μέχρι την 30 Νοεμβρίου 1907.  

1908, 13 Ιουνίου. Θεμελιώθηκε ο Ι.Ν. του Αγίου Αχιλλείου Γρεβενών (νυν Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου). Η κατασκευή ανατέθηκε την 16.6.1908 στον αρχιμάστορα-κάλφα Βράγγα από το Τσηράκι.  Την 12.9.1910 συνήφθη δάνειο 200 λιρών με την τράπεζα Θεσσαλονίκης «Ανατολή» για την αποπεράτωσή του. Λειτούργησε την άνοιξη του 1911.

(σχετική δημοσίευση για το ιστορικό και την αγιογράφηση στον Ι.Ν. Ευαγγελίστριας : http://grebena.blogspot.com/2017/10/o-in-1911.html  &  http://grebena.blogspot.com/2017/10/blog-post.html ).

1917, Α΄ΠΟΛΕΜΟΣ. Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου 1917, οι Ιταλοί βρήκαν την ευκαιρία και εγκαταστάθηκαν στη Σαμαρίνα και στα βλαχόφωνα χωριά της Βόρειας Πίνδου φθάνοντας μέχρι το χωριό Κηπουριό (μη βλαχόφωνο) των Γρεβενών, το οποίο βρισκόταν σε κεντρική θέση και ήλεγχε την κύρια οδική αρτηρία που ένωνε τη Δυτική Μακεδονία με την Ήπειρο. Στο Κηπουριό εγκαταστάθηκε ένας Ιταλός υπολοχαγός, με 20 οπλίτες και 7 άνδρες της ιταλικής αστυνομίας. Η Ελλάδα βρίσκονταν ήδη εμπλεκόμενη στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο και η περιοχή τελούσε υπό τον έλεγχο των Γαλλικών δυνάμεων που έφθανε μέχρι τα όρια της Ηπείρου, δηλ. κάπου στην ορεινή Πίνδο των Γρεβενών. Στην Αθήνα υπήρχε ο μεγάλος διχασμός, με ποιούς θα πρέπει να πάει η χώρα.

Τα Ιταλικά στρατεύματα εκμεταλλευόμενα τη ρουμανική προπαγάνδα που διακήρυττε τη λατινογενή καταγωγή των βλαχόφωνων, επιχείρησαν να δημιουργήσουν θέμα αυτονομίας της περιοχής της Πίνδου.

Οι Ιταλοί διόρισαν ως υποδιοικητή (έπαρχο) με διοικητικές αρμοδιότητες κάποιον ονόματι Παπάντη, ο οποίος είχε ανατραφεί και σπουδάσει στη Ρουμανία. Έδρα του Παπάντη ορίστηκε η Σαμαρίνα. Τα κυριότερα χωριά της κατοχικής αυτής επαρχίας ήταν: Σαμαρίνα, Φούρκα, Αβδέλλα, Περιβόλι, Σμίξη, Κρανιά, Μέτσοβο, Μηλιά Μετσόβου, Βοβούσα, Λάιστα, Δίστρατο, Πάδες, Άρματα.

1922, 3 Ιουνίου :  Ανεγείρεται η προτομή του Μητροπολίτη Αιμιλιανού  στην κεντρική πλατεία της πόλης (έργο του γλύπτη Θωμά Θωμόπουλου, καθηγητή στη  Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών). Το 1922 στην πόλη έλαβαν χώρα πολλές εορταστικές εκδηλώσεις με αφορμή την επέτειο των 10 χρόνων από την απελευθέρωση, καθότι την ίδια χρονιά ανακαινίζεται και ο Ι.Ν. Ευαγγελίστριας όπου τίθεται και το νέο τέμπλο (βλ. παλαιότερη αναλυτική δημοσίευση: http://grebena.blogspot.com/2017/10/blog-post.html )  - Τον Οκτώβριο του 1935 αντικαταστάθηκε η μορφή του  βάθρου της προτομής και άλλαξε επίσης η θέση του οπότε και μπήκε περίπου προς το μέσον του δυτικού τμήματος της πλατείας. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε, δυτικότερα, στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα.

1924, 6 Ιουνίου. Σκοτώνεται στο Μικρολίβαδο ο λήσταρχος Περικλής Παπαγεωργίου (από το χωριό Λουτρό Ελασσόνας/Δεσκάτης) μαζί με τον σύντροφό του Ευάγγελο Παπαθεοδώρου από δύο γνώριμους φίλους και ληστές, επίσης, τον Στέργιο Ψαλίδα, που όταν έμεινα μόνοι τους τον κάρφωσε από πίσω το μαχαίρι στην πλάτη του, ενώ την ίδια στιγμή ο Νικόλαος Τσιντάρης πυροβολούσε τον Παπαθεοδώρου που φυλούσε πιο πέρα σκοπιά. Ο Ι.Τζιούφας (με προηγούμενη θητεία ληστή στην περιοχή) από το Μικρολίβαδο μαζί με τον Μοίραρχο Γρεβενών έστησαν ολόκληρο το σχέδιο στο οποίο ενέταξαν και τους άλλους δύο ληστές (επίσης, φίλους του Περικλή) οι οποίοι δέχτηκαν να παίξουν τον ρόλο των φονιάδων με αντάλλαγμα την αμνηστία ενώ ο Τζιούφας ζήτησε σε αντάλλαγμα την επικήρυξη 82.000 δρχ.

(ΦΩΤ. Μία διαβόητη συμμορία σε μία μοναδική και ιστορική φωτογραφία. Από δεξιά : Περικλής Παπαγεωργίου – Θωμάς Γκαντάρας – Λευτέρης Πλάτανος – Δημήτρης Παπαγεωργίου).

(Περισσότερα για την ΛΗΣΤΟΚΡΑΤΙΑ στην περιοχή Γρεβενών στο αντίστοιχο ΚΕΦ. 9 της ιστοριογραφημένης έκδοσης ΟΡΟΣΗΜΑ, 2007 με πληθώρα ιστορικών μοναδικών φωτογραφιών από τα Γρεβενά).

1927, Τον Ιούνιο άρχισε την δράση της στην περιοχή Γρεβενών η ληστοσυμμορία των Χ.Λεβάντη-Ν.Τυροδήμου.

1928, 24 Ιουνίου :  Θεμελιώνεται το Γυμνάσιο (νυν Α΄ Δημοτικό Σχολείο) από τον Αλεξ. Βασιλόπουλο – άρχισε να λειτουργεί το 1931-32. (σχετικό μεγάλο ιστορικό και φωτογραφικό αφιέρωμα στον Αλεξ. Βασιλόπουλο βλ. ιστοριογραφημένη  έκδοση ΟΡΟΣΗΜΑ, 2007).

1929,   Στα τέλη του Ιουνίου του 1929 σκοτώνεται ο διαβόητος λήσταρχος Κουτσούβελος που έδρασε στην περιφέρεια Γρεβενών. Η ανταπόκριση της εφημερίδας «Καθημερινή» είναι χαρακτηριστική : «Οι χωρικοί ανέφεραν το όνομα του και αι τρίχες των σηκώνονταν από φρίκην. Ο απολογισμός της αιματοβαφούς δράσεώς του περιελάμβανε ολόκληρον κομβολόγιον φόνων, αιματηρών εκδικήσεων, εκβιασμών, ληστειών, φρικτών εγκλημάτων. Η μαύρη ψυχή του εφεύρισκε βασάνους σατανικάς δια να κάνη μαρτυρικώτερον τον θάνατον των θυμάτων του και η αφοβία του έφθανε μέχρι του σημείου να εμφανίζεται μέρα μεσημέρι εις κεντρικώτατας τοποθεσίας, να προκαλή τα αποσπάσματα και να μυκτηρίζη δι επιστολών του τας αρχάς. Ητο ασύλληπτος, ο αιωνίως διαφεύγων την εξόντωσιν, ο λήσταρχος-φάντασμα, όπως τον απεκάλουν οι χωρικοί.». Ο εντοπισμός του έγινε από τύχη.    Στα τέλη Ιουνίου ο επιθεωρητής Δασών Αργυρόπουλος συνοδευόμενος από υπαλλήλους του είχε μεταβεί στη θέση Κομπάκα, που απέχει δύο ώρες από το Περιβόλι Γρεβενών. Ο Κουτσούβελος νόμιζε ότι είναι διώκτες του και άρχισε να πυροβολεί. Στη συνέχεια βρήκε τον υλοτόμο Αθανάσιο Πάτση που τον ξυλοκόπησε γιατί τον θεώρησε υπεύθυνο της ανακάλυψής του. Τα καταδιωκτικά αποσπάσματα περικύκλωσαν την στάνη του Αβδελιώτη βοσκού Λύτρα, στις Μπάλτσες Κρανιάς, όπου ο Κουτσούβελος κατέφυγε. Ακολούθησε γερή και θανατηφόρα μάχη και ο ανθυπασπιστής Ζειμπέκης ήταν αυτός που έκοψε στο τέλος το κεφάλι του λήσταρχου και το μετέφερε στην πλατεία Γρεβενών.

1935, 9 Ιουνίου :  Στις εθνικές εκλογές,  από τα Γρεβενά,  εκλέγεται ο Δημ. Μπούσιος ως Βουλευτής Κοζάνης. Στη τότε 9εδρική εκλογική περιφέρεια Κοζάνης εκλέχτηκαν με το πλειοψηφικό σύστημα όλοι οι υποψήφιοι με τα «Συμπράτοντα Κυβερνητικά κόμματα» [Λαικό Κόμμα/Π.Τσαλδάρης & Εθνικό Ριζοσπατικό/Γ. Κονδύλης] (ελαβε πανελαδικά 65,04%!). {τα άλλα κόμματα πήραν : [Ενωση Βασιλοφρόνων 14,8% : Μεταξάς-Στράτος-Ράλλης], Κομμουνιστές & Συμπράττοντες 9,59%, Μακεδονική Ενωση 2,88%}.  Δεν συμμετείχε το Κόμμα Φιλελευθέρων και τα συνεργαζόμενα κόμματα Αγροτικό Κόμμα, Προοδευτικό Κόμμα, Αγροτικό και Εργατικό Κόμμα και το Κόμμα Συντηρητικών Δημοκρατικών.  Αποτέλεσμα και Κοινοβούλιο, προάγγελος της επερχόμενης Δικτατορίας Μεταξά.

1948, 14 Ιουνίου : ΕΜΦΥΛΙΟΣ : Αρχίζει η επιχείρηση «ΚΟΡΩΝΙΣ» του κυβερνητικού στρατού που περιλαμβάνει και την περιοχή Γρεβενών, μαζί με το Βόιο, με στόχο την εκκαθάριση της περιοχής και την αποκοπή των αντάρτικων δυνάμεων από τον Γράμμο. Με την ίδια επιχείρηση δημιουργούνταν και άλλο μέτωπο μαχών στην Ήπειρο. Δρούσαν οι εξής κυβερνητικές δυνάμεις: Η ‘’Χ’’ Μεραρχία (με Διοικητή τον στρατηγό Βασιλά) στην κατεύθυνση Κρανιά-Κοπάνες-Γομάρα-Ρωμιός-Ταμπούρι-Λαγκάδα. Η «ΙΙ» Μεραρχία (με διοικητή τον στρατηγό Παπανικολάου) στην κατεύθυνση Παντάλοφος-Τάλιαρος-Μπουχέτσι- και Πολυκάστανο-Κοτύλη-επάνω Αρένα. Κάθε μεραρχία διέθετε ~4.500 στρατιώτες. Ουσιαστικός επιτελάρχης των δυνάμεων ήταν ο στρατηγός Βαν Φλίτ. Αεροπορική υποστήριξη είχαν spitfire, dakotes και αεροπλάνα αναγνώρισης σύνολο περίπου 70.  Οι αντάρτικες δυνάμεις είχαν : την 14^η  ταξιαρχία σε μήκος παράταξης μετώπου 35 χιλ στο Βόιο και την 16^η ταξιαρχία+1τάγμα σε μήκος παράταξης 25 χλμ Κηπουριό-Μοναχίτι-Κρανιά -Όρλιακας. Η συνολική δύναμη του Δ.Σ.Ε. ήταν ~ 2.000 το μέγιστο. Οι εμφύλιες μάχες είναι σκληρές με μεγάλες απώλειες. Την 1 Αυγούστου οι κυβερνητικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την κορυφή «Κλέφτης» και την 4^η  Αυγούστου καταλαμβάνουν την κορυφή «Σκούρτζα». Την 5 Αυγούστου ολοκληρώνεται η κατάληψη του Σμόλικα.

  (Χάρτης των πολεμικών επιχειρήσεων ΚΟΡΩΝΙΣ)

 (Πολεμίστρα των επιχειρήσεων ΚΟΡΩΝΙΣ στις Μπάλτσες)

(Περισσότερα για τον ΕΜΦΥΛΙΟ στην περιοχή Γρεβενών στην ιστοριογραφημένη έκδοση ΟΡΟΣΗΜΑ του 2007 σελ. 312 ειδικό αφιέρωμα στο ΚΕΦ. 12 με μοναδικές ιστορικές φωτογραφίες και πρόσωπα από τα Γρεβενά και την Δυτ. Μακεδονία).

1952, 22 Ιουνίου :  Ο Παπάγος έρχεται στα Γρεβενά ενόψει των εκλογών.

1955, 6 Ιουνίου : Κυκλοφορεί το 1^ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ‘‘Η Φωνή των Γρεβενών’’ με εκδότη τον Δημ. Καραγιάννη.

1969, Τον Ιούνιο παίχτηκε στο αρχαίο θέατρο στο «Καστράκι» (που την εποχή εκείνη ‘‘γνώριζε μεγάλες δόξες’’)  η παράσταση «Βασιλιάς Ληρ» του Σαίξπηρ από το ΚΘΒΕ (βλ. φωτογ).

     

(στις φωτ. Το Υπαίθριο θέατρο στο «Καστράκι» το 1969 και δίπλα σκηνή από την θεατρική παράσταση).

1971, 27 Ιουνίου : O Πυρσός Γρεβενών ανεβαίνει για πρώτη φορά στη Β΄ Εθνική νικώντας των Ορφέα Ελευθερουπόλεως 4-0. Τα γκόλ Κουκουτσέλας στο 1’ , Γιαννούσης στο 50’, Τσιρίκας στο 52΄, Τσαουσίδης στο 83΄. Προπονητής Παπαγιαννάκης. Ο σύλλογος ΦΑΣ Πυρσός Γρεβενών έχει ιδρυθεί την 28/9/1928.

{ Ο Πυρσός Γρεβενών σε φωτογραφία λίγο πριν το κρίσιμο παιχνίδι. Από ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΟΡΘΙΟΙ: Παπαγιαννάκης (προπονητής), Καραμήτρος, Περήφανος, Γκόγκος, Αναγνώστου, Γιαννούσης, Σαϊτζής, Τσαρτσιάνης. ΚΑΘΙΣΤΟΙ: Τσιμπέρης, Τσιρίκας, Σανόπουλος, Κουκουτσέλας, Τσιοπλής, Δούμας, Τσαουσίδης, Τσιανάκας, Ρατσίσκας}.

1977, 1 Ιουνίου : Ιδρύεται το ΚΤΕΥΛ Γρεβενών (Κοινοπραξία Ταμείων Επιβατηγών Υπεραστικών Λεωφορείων). Το 2003 με την εφαρμογή του ν.2963/2001 μετατράπηκαν όλα σε Ανώνυμες Εταιρίες Παροχής Μεταφορικών Τουριστικών & Εμπορικών Υπηρεσιών.

______   __  __  ___  _________________________

* Η καθημερινότητα μας που ακολουθείται από πληθώρα μικρών στιγμών, στιγματίζεται από γεγονότα ΟΡΟΣΗΜΑ που καθορίζουν τη ζωή τη δική μας αλλά και των μελλοντικών γενεών και ορίζουν την εξέλιξη της κοινωνίας όπου ζούμε και δραστηριοποιούμαστε.

Παρακάτω δημοσιεύονται σημαντικά ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στην πόλη και στην περιοχή Γρεβενών και τα οποία είναι καταγεγραμμένα ότι συνέβησαν τον εν λόγω μήνα**. Παρατίθενται ιστορικά, διαχρονικά, ανά έτος, ξεκινώντας από το απώτερο παρελθόν μέχρι σήμερα.

**Δεν αναφέρονται γεγονότα που συνέβησαν γενικά σε κάποιο έτος αλλά δεν γνωρίζουμε προς το παρόν τον Μήνα που συνέβησαν, παρ’ όλο που αυτά είναι και πάρα πολλά και πολύ σημαντικά.