H ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚOΣ ΔΗΜΟΣ

Γιατί πρέπει, σε τι θα οφελήσει και πως μπορεί να γίνει η Θεσσαλονίκη ένας Δήμος

Με διακυμάνσεις ανοίγει και κλείνει την τελευταία δεκαετία η συζήτηση για την αλλαγή του μοντέλου διοίκησης των πολεοδομικών συγκροτημάτων των μεγάλων πόλεων της χώρας. Η καινοτομία στην διοίκηση τους, ενώ έχει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, δεν μπορεί να μετουσιωθεί σε ένα νέο πολιτικο-κοινωνικό θεσμικό δεδομένο. Η συζήτηση δεν υποστηρίζεται με επιστημονικά επιχειρήματα για ένα θεσμικό εγχείρημα – ΤΟΜΗ. Οι στόχοι της θεαματικής βελτίωσης του επιπέδου ζωής των πολιτών και της δημοκρατικής διαφανούς διακυβέρνησης των περιοχών των μεγάλων πόλεων αποτελούν, όπως και πολλά άλλα, “ωραία λόγια” χωρίς περιεχόμενο και συνέπεια πράξεων.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε διαρκή κρίση.
Η κρίση των θεσμών της Νομαρχιακής και Δημοτικής Αυτοδιοίκησης στα πολεοδομικά συγκροτήματα (κυρίως) των μεγάλων πόλεων, δεν συνίσταται μόνο στην απουσία δημοκρατικού προγράμματος οργάνωσης, διοίκησης και ανάπτυξης τους, σύμφωνα με τις σύγχρονες αντιλήψεις “αστικής διακυβέρνησης” πολυπληθών περιοχών. Η κρίση διευρύνθηκε μετά τον σφιχτό εναγκαλισμό των κεντρικών Δήμων από κομματικούς παράγοντες με στόχο την πάση θυσία άνοδο στην εξουσία ή από φιλόδοξους “ηγέτες” της. Η συσσώρευση προβλημάτων, η έλλειψη συνολικού σχεδιασμού, η απουσία αποτελεσματικών μηχανισμών λήψης αποφάσεων, η εμπλοκή της κεντρικής διοίκησης με σκοπό τον έλεγχο των εξελίξεων, ο αλληλοεπηρεασμός τεχνικών λύσεων & οικονομικής επιβάρυνσης, η μετατόπιση ευθυνών, είναι μόνο μερικά από τα βασικά στοιχεία της κρίσης.
Μια άλλη αντίληψη, όμως, για τις μεγάλες πόλεις υποδεικνύει ότι αυτές πρέπει να εξετάζονται σαν μία αναπτυσσόμενη, ενιαία, κοινωνική, διοικητική, αστική οντότητα με πολυπαραμετρικά χαρακτηριστικά και όχι σαν ένα άθροισμα περιχαρακωμένων δήμων στα “κλειστά όρια” κάποιων συνοικιών. Πολύ μεγαλύτερες πόλεις, στην Ε.Ε.και στον κόσμο, έχουν ήδη βρει ευέλικτα μοντέλα σύγχρονης διοίκησης. Εμείς;

Οι τομείς και οι μηχανισμοί αναπαραγωγής της καθυστέρησης.
Μπορούμε να εντοπίσουμε τους μηχανισμούς αγκύλωσης της προόδου, όπως επίσης και βασικούς τομείς συγκέντρωσης, πιέσεων και προβλημάτων. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά :
- Η αστική εξάπλωση και η διάχυση της ανάπτυξης : οι συνέπειες τους επιδρούν καθοριστικά στις υποδομές, στην ενέργεια, στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
- Η απαίτηση γρήγορης πρόσβασης στους διεθνείς μεταφορικούς κόμβους (αεροδρόμια, λιμάνια, σταθμοί, υπερεθνικά δίκτυα κλπ).
- Τα πάσης φύσης δίκτυα επικοινωνιών (μεταφορές, συγκοινωνίες, επικοινωνίες) και όλα τα δίκτυα εξυπηρέτησης (ενέργεια, ύδρευση, αποχέτευση, κλπ) αλληλοεπηρεάζουν ευρύτερες γεωγραφικές ζώνες και απαιτούν κοινή συνεργασία φορέων και κατοίκων.
- Η χωροθέτηση και η λειτουργία εκπαιδευτικών και πολιτισμικών ιδρυμάτων διάφορων βαθμίδων, που δεν αφορούν μόνο τις τοπικές κοινωνίες-οικονομίες Δήμων και οικισμών.
- Η απουσία αποφάσεων και πρακτικών ενίσχυσης της άμεσης δημοκρατίας και περιορισμού της γραφειοκρατίας.
- Η μονομερής τοπική φορολογία και η μη απόδοση της σε έργα ανάπτυξης και βελτίωσης του επιπέδου ζωής, όπως διακηρύχθηκε.
- Οι δυσκολίες και οι αντιπαραθέσεις στην συνεργασία ισόβαθμων ή ομοειδών κέντρων εξουσίας.
Τα παραπάνω είναι από τα βασικότερα σημεία όπου συνθλίβεται η δημοκρατία και η πρόοδος των πολιτών, υποσκάπτοντας το μέλλον της κοινωνίας.
Περιεχόμενο της νέας μητροπολιτικής διακυβέρνησης.
Το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης απαρτίζει τον νέο, μεγάλο και ενιαίο μητροπολιτικό ΔΗΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.
Τα απώτατα οικιστικά και λειτουργικά όρια του είναι αυτά που ορίζονται από την πρόσβαση και τις τάσεις εξυπηρέτησης – ένταξης των κατοίκων τους.
Ο νέος θεσμός που θα δημιουργηθεί θα οδηγήσει στην αποτελεσματική συγκέντρωση ανθρώπινου επιστημονικού και εργατοτεχνικού στελεχιακού δυναμικού, στη στελέχωση εύρωστων διοικητικών μηχανισμών και οργανισμών, στην αξιοποίηση κτιριακών και διοικητικών χώρων, στην ισχυροποίηση των υπηρεσιών εκτέλεσης έργων και υπηρεσιών προς τον πολίτη, σε οικονομίες κλίμακας.
Παράλληλα θα ελαττώσει τα επίπεδα των δικαιοδοσιών και θα απλουστεύσει διοικητικά σχήματα και υπηρεσίες. Θα απαλείψει τις σημερινές ασάφειες ή αλληλοσυγκρουόμενες αρμοδιότητες μεταξύ των διάφορων δήμων και θα περιορίσει θεαματικά τις δαπάνες και τις σπατάλες. Θα παίρνει γρήγορες αποφάσεις τις οποίες θα υλοποιεί άμεσα, σ’ αντίθεση με τη σημερινή αναβλητική πραγματικότητα και τις συνεχείς διχογνωμίες και αντιπαλότητες. Θα κατοχυρώσει την ίση μεταχείριση μεταξύ των διαμερισμάτων και θα εφαρμόζει ίσα μέτρα προς όλους τους πολίτες για όλες τις συνοικίες.
Η επιτυχία της νέας αλλαγής εξαρτάται από το εάν αυτή θα μετατοπίσει καθοριστικά το κέντρο βάρους των αποφάσεων όχι προς τα ΠΑΝΩ αλλά ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΑ. Η συμμετοχική δημοκρατία πρέπει να εκφράζεται έμπρακτα στην αντίληψη για μια αποκεντρωμένη αλλά και αποτελεσματική μητροπολιτική διακυβέρνηση.
4. Η δημοκρατική νομιμοποίηση
Κυρίαρχο θέμα για το νέο θεσμό αποτελεί η άμεση αιρετή εκλογή του από το εκλογικό σώμα, το οποίο θα κληθεί να υπηρετήσει. Ο νέος μεγάλος Δήμος Θεσσαλονίκης, απαρτίζεται από τα μεγάλα και χωροταξικά ενιαία , Δημοτικά Διαμερίσματα. Τα όρια των νέων ισχυρών Δημοτικών Διαμερισμάτων δεν μπορεί να είναι τα όρια των επί μέρους προυφιστάμενων Δήμων, αλλά ευρύτερης έκτασης, ώστε να δημιουργείται ένα σοβαρό χωρικό μέγεθος για την εφαρμογή δράσεων και άσκησης ουσιαστικής πολιτικής. Ο νέος Δήμος και τα Δημοτικά του Διαμερίσματα διοικούνται από αιρετούς άρχοντες και ισχυρά αιρετά Συμβούλια. Ως Διοικούσα Παράταξη αναδεικνύεται εκείνη που συγκεντρώνει το 50%+1 της εκλογικής δύναμης με την κατάργηση του υφιστάμενου νόμου εκλογής (όριο 42%) και αναλογικότερο σύστημα αντιπροσώπευσης. Αναγκαίες είναι και οι προτεινόμενες τομές που αναφέρονται στην καθιέρωση συμμετοχικών διαδικασιών και σε εφαρμογή μέτρων διαφάνειας, κοινωνικής διαβούλευσης και κρίσης, με εναλλαγή στις θέσεις διευθύνσεων και οργανισμών. Όλοι θα ασκούν τα καθήκοντά τους σε δύο θητείες. Μεταξύ άλλων, ο νέος θεσμός θα κληθεί κυρίως να ικανοποιήσει δύο βασικές αδυναμίες που έχει σήμερα η αυτοδιοίκηση: την ενεργητική ισότιμη παρουσία των πολιτών όλων των συνοικιών στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων και την έγκριση των προγραμματικών σχεδίων ανάπτυξης των περιοχών από το εκλογικό σώμα..
Οι μητροπολιτικές λειτουργίες του νέου “σχήματος”
Η μητροπολιτική διοίκηση αναμφισβήτητα θα πρέπει να λάβει την μορφή ενός ευέλικτου, διακυβερνητικού, συνεργατικού σχήματος που μετατοπίζει το κέντρο λήψης των αποφάσεων από τους μηχανισμούς προς την κοινωνία.
Έξι βασικοί τομείς χρειάζονται άμεσες πολιτικές και αποτελέσματα :
Α. Οικονομική, Αστική & Βιομηχανική Ανάπτυξη
Β. Χωρικός Σχεδιασμός
Γ. Κοινωνική Πολιτική – Υπηρεσίες Υγείας & Εκπαίδευσης
Δ. Περιβάλλον
Ε. Μεταφορές - Επικοινωνία
Ε. Πολιτική Προστασίας & Ασφάλειας.
Η διακυβέρνηση σ΄ αυτούς τους τομείς της μητροπολιτικής περιοχής ουσιαστικά θα αντιμετωπίσει ενιαία και ολοκληρωμένα μια χωρο-λειτουργική ενότητα στην οποία συ-λειτουργούν και πολλές φορές επικαλύπτονται διάφορα επίπεδα διοίκησης και αυτοδιοίκησης, δημιουργώντας συχνά προβλήματα αναποτελεσματικής, αποσπασματικής και πολλές φορές αντιφατικής ή/και μεροληπτικής αντιμετώπισης των κρίσιμων ζητημάτων ανάπτυξης της. Θα συνδράμει στην προώθηση των κρίσιμων στόχων της αστικής ανάπτυξης και της ευημερίας των πολιτών. Οργανισμοί που διευκολύνουν το έργο του, υπάγονται με απόφαση της κεντρικής κυβέρνησης κατευθείαν στην μητροπολιτική διοίκηση (π.χ. Ρυθμιστικό, Συγκοινωνίες, ΧΥΤΑ, χωροταξία, αθλητικά γεγονότα, διεθνείς εκθέσεις κλπ). Τελευταία πληθαίνουν οι προτάσεις συγκρότησης οργανισμών διαχείρισης των προβλημάτων του πολεοδομικού συγκροτήματος. Για κάθε μεγάλο πρόβλημα προτείνεται και ένας οργανισμός. Για τον Θερμαϊκό, για το κυκλοφοριακό, για την διαχείριση σκουπιδιών, για τον προαστιακό. Τίποτα όμως δεν αποφασίζεται αφού συνεχώς εμφανίζονται εμπόδια για την συγκρότησή τους. Μόνο ο νέος Δήμος μπορεί να ιδρύσει, να στεγάσει και να λειτουργήσει αποτελεσματικά τέτοια σχήματα διαχείρισης. Το αντικείμενο είναι δικό του και η δικαιοδοσία να τα επιλύσει του ανήκει.
6. Η αιρετή περιφερειακή διοίκηση
Το συνολικό εγχείρημα ολοκληρώνεται με τη νέα διοικητική αναδιοργάνωση της χώρας που συνηθίζεται να αποκαλείται “Καποδίστριας ΙΙ”. Στα πλαίσια των νέων περιφερειών (δεν μπορεί να υπερβαίνουν τις 8) θα καθορισθούν και τα Νομαρχιακά Διαμερίσματα. Η αιρετή διοίκηση της Περιφέρειας διακρίνεται στον Περιφερειάρχη, το Περιφερειακό Συμβούλιο και τα Νομαρχιακά Συμβούλια. Η Περιφερειακή διοίκηση και η οργάνωση της από τη μία και η Δημοτική διοίκηση και η οργάνωσή της από την άλλη, αποτελούν ανεξάρτητες δομές, με προσδιορισμένες σχέσεις μεταξύ τους που θα προσδιορίζονται από ένα αναθεωρημένο σύνταγμα.

Η ενίσχυση της αποκεντρωμένης συμμετοχικής δημοκρατίας θα προέλθει από ένα ανοιχτό σύστημα διοίκησης που θα εφαρμοστεί από μιά πλειοψηφία με άλλη αντίληψη για την αυτοδιοίκηση. Τίποτα δεν μπορεί να οριστεί, σ’ αυτό το πλαίσιο, εξ αρχής.
Είναι ή στιγμή, όπου τα πρόσωπα και οι πολιτικές τους, καλούνται να αναλάβουν τις ιστορικές ευθύνες και να ανταποκριθούν στην λαϊκή εντολή. Κάθε καινοτόμος θεσμός απαιτεί εξάλλου και τη «φωτεινή του ηγεσία».
Όλα κρίνονται από αυτή τη φάση και μετά…

Για μια Ευρωπαϊκή και ΕΘΝΙΚΗ Περιφερειακή Πολιτική Ανάπτυξης

Η στρατηγική του Γκέντεμποργκ
Οι αρχές της και οι υποχρεώσεις μας – Σε όλα ασυνεπείς

(Δημοσιεύθηκε στο Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕΕ)

Εδώ και πέντε (5) χρόνια η Ε.Ε. κινείται στην κατεύθυνση υλοποίησης τεσσάρων βασικών στόχων : ανάπτυξη – απασχόληση - ανταγωνιστικότητα (Στόχοι Λισαβόνας, 2002) και περιβάλλον (στόχος που προστέθηκε στο Γκέντεμπορκ, 2005). Πάνω σ’ αυτούς διαρθρώνονται όλες οι πολιτικές της και οικοδομήθηκαν όλες οι συμφωνίες στις συνόδους κορυφής των κρατών μελών.
Η περιφερειακή πολιτική πρέπει να εξυπηρετεί αυτούς τους στόχους και έχει προτεραιότητες.

Η περιφερειακή πολιτική σύμφωνα με την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμβάλλει:
- στον περιορισμό των διαρθρωτικών ανισοτήτων μεταξύ των περιοχών της ΕΕ,
- στην ισόρροπη ανάπτυξη της κοινοτικής επικράτειας
- καθώς και στην προώθηση των ίσων ευκαιριών για όλους.
Θεμελιωμένη στις έννοιες της αλληλεγγύης και της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, η περιφερειακή πολιτική επιτυγχάνεται με την ποικιλία των χρηματοδοτικών διαδικασιών, κυρίως μέσω των δύο (σήμερα) Διαρθρωτικών Ταμείων (του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ) και του Ταμείου Συνοχής.
Για την περίοδο 2007-2013, η περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στον προϋπολογισμό της ΕΕ με ένα κονδύλι της τάξης των 348 δισ. €. Από αυτά τα 20,1 δισ. € παίρνει η χώρα μας.
Με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, από το 1986, έχει συμπεριληφθεί στους στόχους της Ε.Ε. η οικονομική και κοινωνική συνοχή. Από τότε, ο στόχος αυτός έχει συμπεριληφθεί πολλές φορές, αλλά φαίνεται, ότι μία αξιόπιστη πολιτική σ΄αυτούς τους στόχους δεν έχει ακόμη οικοδομηθεί. Η σύνοδος του Γκέντεμπρογκ την έχει ονομάσει Strategy for sustainable development (Στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη). Παρέχει ένα πολιτικό πλαίσιο και στηρίζεται σε τρεις χωριστούς στυλοβάτες, οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς, που πρέπει να ενισχύει ο ένας τον άλλο για να εξασφαλίσουν βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτή η στρατηγική, προσθέτει μια τρίτη διάσταση, το περιβάλλον, στη στρατηγική της Λισσαβόνας.
Η στρατηγική προσδιορίζει έξι μη αποδεκτές τάσεις που κυριαρχούν στις ευρωπαϊκές κοινωνίες: ο κοινωνικός αποκλεισμός και η γηράσκουσα κοινωνία (που καλύφθηκε ήδη από τη στρατηγική της Λισσαβώνας), η αλλαγή κλίματος, οι απώλειες στη δημόσια υγεία, η κατασπατάληση των φυσικών πόρων και ο περιορισμός των δυσμενών αποτελεσμάτων των μεταφορών. Απαριθμεί δε συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να περιοριστούν οι μη αποδεκτές αυτές τάσεις.

Ο πρώτος συγκεκριμένος μακροπρόθεσμος στόχος της στρατηγικής είναι να περιοριστεί η αλλαγή κλίματος, αρχικά με τη συνάντηση των υποχρεώσεων κάτω από το πρωτόκολλο του Κιότο και έπειτα με το να μειώσει τις εκπομπές αερίου θερμοκηπίων κατά έναν μέσο όρο 1% το χρόνο, πέρα από τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2020. Οι τομείς της ενέργειας και των μεταφορών θα αποτελέσουν αντικείμενο ιδιαίτερων προσπαθειών. Ο περιορισμός των δυσμενών αποτελεσμάτων της μεταφοράς και η γεφύρωση των περιφερειακών διαφορών είναι ένας άλλος μακροπρόθεσμος στόχος, για τον οποίο όμως καθοριστικό σημείο αποτελεί η αποσύνδεση μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της αύξησης μεταφορών, ενώ δεσμεύεται να κάνουμε περισσότερα, για να αναπτύξουμε τη φιλική προς το περιβάλλον “μεταφορά”. Το μερίδιο που αντιπροσωπεύεται από τις οδικές μεταφορές το 2010 δεν πρέπει να είναι υψηλότερο απ’ ό,τι το 1998. Η στρατηγική προβλέπει, μεταξύ άλλων, την προώθηση των εναλλακτικών λύσεων στις οδικές μεταφορές και τα λιγότερα ρυπογόνα οχήματα. Μια καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων είναι επίσης ένας σημαντικός στόχος. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι «πρέπει να σπάσουμε τη σύνδεση μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της χρήσης των πόρων και να σταματήσουμε την απώλεια βιοποικιλότητας μέχρι το 2010», εξασφαλίζοντας αποτελεσματική προστασία της βιοποικιλότητας, ιδιαίτερα μέσω του δίκτυου Natura 2000. Σ΄αυτό θα συνέβαλλε αν αναπτύσσονταν η αγορά και η υποστήριξη ecotechnologies αλλά και η έρευνα σε παρόμοια θέματα. Ο περιορισμός σημαντικών απειλών στη δημόσια υγεία είναι ακόμη ένας άλλος στόχος της στρατηγικής. Η ασφάλεια και η ποιότητα τροφίμων που πρέπει να εξασφαλιστεί σε όλη την τροφική αλυσίδα, σημειώνεται σαν πρωτεύουσα δέσμευση. Οι απειλές στην υγεία και το περιβάλλον που τίθεται από τις χημικές ουσίες πρέπει να αφαιρεθούν μέχρι το 2020 και θα πρέπει αναπτυχθεί η έρευνα για το πώς συσχετίζονται και επηρεάζονται η υγεία και οι ρύποι. Για πρώτη φορά γίνεται αναφορά στη αντιμετώπιση των κινδύνων από τις επιδημίες, στην αντίσταση που πρέπει να τεθεί στα αντιβιοτικά και ιδιαίτερα στην προετοιμασία από μία πιθανή πανδημία. Προκειμένου να καταπολεμηθούν ο κοινωνικός αποκλεισμός και η ένδεια και να μετριαστούν τα αποτελέσματα μιας γηράσκουσας κοινωνίας, η Ε.Ε. αποφασίζει να προωθήσει: την ενεργό γήρανση, την ολοκλήρωση των νομικών εκκρεμοτήτων των μεταναστών, την βελτίωση στην οικογενειακή κατάσταση και την ισότητα γένους.

Η Επιτροπή δείχνει στα Κράτη Μέλη να κάνουν τις πολιτικές πιο συνεκτικές και ότι όλες τους πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στη βιώσιμη ανάπτυξη. Μακροπρόθεσμα, όλες οι σημαντικές νομοθετικές προτάσεις θα περιλάβουν αξιολόγηση των πιθανών οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παροχών και των δαπανών. Οι τιμές πρέπει να απεικονίσουν τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές δαπάνες ώστε αυτό να οδηγήσει σε μια αγορά με λιγότερα ρυπογόνα προϊόντα /υπηρεσίες και να αλλάξει η καταναλωτική μας συμπεριφορά. Πρέπει να επενδύσουμε στην επιστημονική και τεχνική καινοτομία. Τα προγράμματα της έρευνας και της τεχνικής ανάπτυξης πρέπει να εστιάσουν περισσότερο στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Τα κράτη μέλη πρέπει να καταρτίσουν τις εθνικές στρατηγικές τους. Πρέπει να πραγματοποιήσουν τις αξιολογήσεις του αντίκτυπου που θα έχουν, πριν υιοθετήσουν τις πολιτικές τους ή δεσμεύουν τα δημόσια κεφάλαια. Όλες οι δημόσιες αρχές πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΝΕΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Η ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική για τα έτη 2007-2013 (Δ΄ΚΠΣ) καθόρισε τρεις νέους στόχους :
· Σύγκλιση
Οι τομείς δράσης είναι το φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, η καινοτομία, η κοινωνία της γνώσης, η προσαρμοστικότητα στις αλλαγές, το περιβάλλον και η διοικητική αποτελεσματικότητα. Στον στόχο αυτόν έχουν ενταχθεί όλες οι Περιφέρειες εκτός των Περιφερειών Κεντρικής-Δυτικής Μακεδονίας και Αττικής οι οποίες είναι σε ειδικό μεταβατικό καθεστώς μειωμένης χρηματοδότησης.
· Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση
Πρέπει να παρέχει τη δυνατότητα πρόληψης των οικονομικών και κοινωνικών μεταβολών, προώθησης της καινοτομίας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ανάπτυξης αγορών εργασίας χωρίς αποκλεισμούς. Στον στόχο αυτόν έχει ενταχθεί μόνο η Στερεά Ελλάδα και το Νότιο Αιγαίο.
· Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία
Αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνεργασίας σε διασυνοριακό, διεθνικό και διαπεριφερειακό επίπεδο, με βάση την παλαιά κοινοτική πρωτοβουλία INTERREG.


ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ
Οι παραπάνω δεσμεύσεις για μια ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική, εμφανίζουν αντιφάσεις και μεγάλες αποκλίσεις στην εφαρμογή τους. Στην Ελλάδα βασικές κατευθύνσεις, αποφάσεις ή παραλείψεις της πολιτείας, αντιστρατεύονται τους προκαθορισμένους αυτούς στόχους. Εφόσον οι αποκλίσεις αυτές συνεχιστούν και εντός της Δ΄ Προγραμματικής Περιόδου 2007-2013, θα κάνουν την σύγκλιση ιστορικά ανέφικτη και την Ελλάδα συνεχώς αποκλίνουσα από την Ευρώπη.
Η ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ
Η συμβατότητα των πολιτικών που αναπτύσσονται από τα όργανα της Ε.Ε. και τα κράτη μέλη, αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο της. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, η συμβατότητα ανάμεσα στη συμφωνία των αρχών του Γκέντεμποργκ και στις επί μέρους αποφάσεις των ελληνικών κυβερνήσεων, αποτελεί κριτήριο άσκησης ευρωπαϊκής πολιτικής αλλά και προϋπόθεση άντλησης των πόρων της. Όσες φορές διαπιστώθηκε αναντιστοιχία, την πληρώσαμε οικονομικά (με την επιστροφή ή το χάσιμο των πόρων), πολιτικά (χρεωθήκαμε “αδυναμία” σύγκλισης), ενώ είχαμε και καταδικαστικές αποφάσεις στο Ευρωπαικό Δικαστήριο. Πρέπει να γίνει κτήμα μας ότι μόνο η συμβατότητα των εθνικών περιφερειακών πολιτικών μας με αυτές τις Ε.Ε. θα αμβλύνει τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες της χώρας μας.
ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ σε περιφερειακό επίπεδο ΜΕ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ
Η χώρα μας προσπαθεί να υλοποιήσει πολιτικές ανάπτυξης και απασχόλησης, που εξαντλούνται μόνο στην άντληση ευρωπαϊκών πόρων, την στιγμή που αρχικά απαιτείται να συγκροτήσει την δική της εναλλακτική στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης. Εξ αυτού, αντικειμενικά, προκύπτουν και οι άνισες αλλά και άδικες κατανομές στην περιφέρεια των πόρων των ευρωπαϊκών ταμείων, ενώ παραμένει ο κίνδυνος κατασπατάλησης τους. Η έλλειψη συγκεκριμένου οράματος και σχεδίου για ένα “διαφορετικό” μέλλον που μπορεί να έχει η χώρα μας μέσα στην Ευρώπη εντείνει το πρόβλημα τις τελευταίες δεκαετίες. Κεντρικός στρατηγικός άξονας πάνω στην οποία μπορεί πράγματι να οικοδομηθεί μία εθνική περιφερειακή πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης, με συμβατότητα στις αρχές της συνθήκης του Γκέντεμποργκ, είναι Η ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ.
Η ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ όχι μόνο πανελλαδικά αλλά και τοπικά:
· Σαν αντίληψη μπορεί να δώσει υπόσταση, αυτάρκεια και αυτονομία στην ελληνική περιφέρεια.
· Σαν εφαρμόσιμες πολιτικές στους παρακάτω άξονες υλοποίησής της, μπορεί να αλλάξει τον ρόλο και τον χαρακτήρα της υπαίθρου και των μεγάλων αστικών κέντρων της.
· Σαν μορφή οργάνωσης του κράτους μπορεί να αναβαθμίση την ποιότητα ζωής, να ενισχύσει την άμεση δημοκρατία και να ισχυροποιήσει ακόμη και γεω-στρατηγικά σημεία υποστήριξης εθνικών πολιτικών.
· Σαν μορφή ενεργούς συμμετοχής του πολίτη και των ενεργών αυτοδιοικητικών δημοκρατικών του θεσμών, μπορεί να ξεπεράσει διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας.

Η Εθνική πολιτική σύγκλισης και ανάπτυξης σε περιφερειακό επίπεδο μπορεί να κινηθεί υλοποιώντας αποκεντρωμένα σχέδια και κάνοντας συντεταγμένες αλλαγές για :
· Τη διοικητική αναδιοργάνωση της χώρας με διαφορετικό σχέδιο & όραμα.
· την εκτεταμένη εφαρμογή της τεχνολογίας.
· την ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών (ιδιωτικού και κρατικού τομέα) με τον ταυτόχρονο εκσυγχρονισμό τους.
· την θεαματική βελτίωση όλων των επιπέδων της εκπαίδευσης.
· την περιφρούρηση και την αξιοποίηση, με εθνικό κριτήριο, των διαθέσιμων πόρων (υλικών και ανθρώπινων).
· την νέα οργάνωση του αστικού περιβάλλοντος των πόλεων και των χωριών ολόκληρης της χώρας.
· την αναδιάρθρωση της αγροτικής-κτηνοτροφικής παραγωγής & βιομηχανίας και τον προδιαγεγραμμένο (και όχι ευκαιριακό) έλεγχο με υψηλές προδιαγραφές, για την διασφάλιση της “διατροφικής αλυσίδας”.
Είναι γνωστές από χρόνια οι συνεχώς διογκωμένες ανισότητες ανάμεσα στο εθνικό κέντρο και την ελληνική περιφέρεια αλλά και της υστέρησης της ελληνικής περιφέρειας έναντι του ευρωπαϊκού κέντρου. Η υλοποίηση περιφερειακών πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης που θα στηρίζονται στην υλοποίησης της Συνθήκης του Γκέντεμποργκ, πρέπει για την Ελλάδα, να ξεκινήσει από την άμεση προώθηση τομών-αλλαγών (και όχι μεταρρυθμίσεων) στους παραπάνω τομείς. Από εκεί είναι για μας η αφετηρία. Ανταγωνιστικές με μας περιφέρειες της Ε.Ε. ήδη δίνουν αυτή την μάχη με επιτυχία. Εμείς;

Η φωτογραφημένη ιστοριογραφία μου "ΟΡΟΣΗΜΑ" : Πρόσωπα και γεγονότα στα Γρεβενά και στη Δυτ. Μακεδονία

Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα ταξίδι στο παρελθόν.Είναι μία εμβάθυνση στην ιστορική μας αυτογνωσία. Είναι η ανάδειξη των γεγονότων και των πρωταγωνιστών τους.Η ιστορία γράφεται πάντα μέσα από αγώνες και την γράφουν οι ίδιοι, οι άνθρωποι. Τις περισσότερες φορές, οι ηγέτες τους καθορίζουν το μέλλον τους.
Η ευρύτερη περιοχή που εκτείνεται γύρω από τα σημερινά Γρεβενά, δηλαδή η Ήπειρος, η Δυτική Μακεδονία, η Βόρεια Θεσσαλία και ορισμένα τμήματα της Νότιας Αλβανίας και της περιοχής Μοναστηρίου (των Σκοπίων) αποτέλεσε για χρόνια πηγή γεγονότων και εξελίξεων. Η ιστορία που γράφτηκε εδώ, συνεχίζεται στις μέρες μας, μας χαρακτηρίζει και αφήνει επάνω μας τα αποτυπώματά της. Η άγνοια γι' αυτήν δεν συγχωρείται. Τόσο καιρό, χρόνια, αιώνες, πολλοί είναι εκείνοι (οι άνθρωποι και οι παράγοντες) που μας άφηναν στην υστέρηση, στην ημιμάθεια και στο περιθώριο. Και εμείς συναινούσαμε! Γίναμε συμμέτοχοι στην απόκρυψη της ιστορίας, στην αποδοχή της λήθης, στην απώλεια της ιστορικής μας ταυτότητας. Η αντίληψη ότι εδώ γύρω, στα μέρη μας, τόσα χρόνια, τόσο καιρό, «δεν έγινε και τίποτα το σπουδαίο», κυριάρχησε. Αυτό είχε κυρίως σαν αποτέλεσμα την αγνωμοσύνη και την αποστροφή στους ηγέτες που γέννησε η πατρίδα μας και την μειονεξία των επόμενων γενεών.Το βιβλίο που έχετε ανοίξει, μολονότι είναι ένα βιβλίο ιστορίας, είναι ένα παράθυρο. Ένα παράθυρο προς το μέλλον. Πολλοί θα το αντιληφθούν και σαν ένα καθρέφτη. Όπου μέσα του μπορούμε να δούμε καθαρότερα, να δούμε τον εαυτό μας αλλά να δούμε και πίσω μας ...στο βάθος της ιστορίας! Γνωρίζοντας την ιστορία του τόπου μας και αναγνωρίζοντας την ιστορική διαδρομή ηγετών μας, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ποίοι είμαστε, που ανήκουμε, ποιο δρόμο πορευόμαστε. Τοποθετούμε την περιοχή των Γρεβενών κάθε φορά μέσα στο συνολικό γίγνεσθαι της ευρύτερης περιοχής και της χώρας. Αναδεικνύουμε τους βασικούς συντελεστές, προβάλλουμε τις σχέσεις τους με την κοινωνία, καταγράφουμε την καταγωγή και τη διαδρομή τους. Το νήμα αυτών των γεγονότων, των εξελίξεων, των προσώπων και των διαδρομών κρατάμε στα χέρια μας σήμερα. Το νήμα της ιστορικής αναγνώρισης, καταλήγοντας σε μας, περιμένει τώρα την συνέχειά του...Εδώ, τίποτα δεν χαρίσθηκε. Όσες φορές κυριάρχησε η πίστη στα ιδανικά, πάντοτε ο τόπος μας πέτυχε πολλά, ανέβηκε ψηλά. Όταν εμφανίστηκε η διχόνοια, ο φθόνος, η μισαλλοδοξία και η προδοσία, ο τόπος πήγε πολλά χρόνια πίσω. Οι σελίδες αυτού του βιβλίου τολμούν να το πουν, τo αποκαλύπτουν, η ζωή και η δράση των ηρώων μας το καταδείχνει.Εδώ, ποτέ δεν είμασταν στο περιθώριο. Η ιστορία μας έφερνε συνέχεια στο προσκήνιο. Τις προκλήσεις, κάθε εποχής, βρέθηκαν άνθρωποι που τις αντιμετώπιζαν κατά πρόσωπο, με σθένος και γενναιότητα. Μ'αυτόν τον τρόπο αλλά και με τις θυσίες τους, η συνεισφορά μας στην προκοπή της πατρίδας ήταν κάτι παραπάνω από ισότιμη με την «άλλη» Ελλάδα που θεωρούμε ότι «τα έκανε όλα». Ζήσαμε, όμως, και πολλά χρόνια στο περιθώριο, κυρίως μετά από ήττες, με την εκδικητικότητα των "νικητών" να μας οδηγούν στην αφάνεια, να απομυζούν την ικμάδα και να εκμεταλλεύονται την φιλοπατρία και το φιλότιμo.Εδώ, γεννήθηκε πολλές φορές η επανάσταση, καταχτήθηκε η ελευθερία και θεμελιώθηκαν προσδοκίες για το καλύτερο.Εδώ, όμως, υπήρξε και η οπισθοδρόμηση, μαζί με το φόβο, την καχυποψία, την καταδίωξη και την καταστροφή. Χωρίς δυνάμεις για να αντιδράσουμε θετικά, με την αιμορραγία της μετανάστευσης ή της φυγής των καλύτερων ανθρώπων μας, με την αποστροφή στο νέο και την επιστροφή στην εσωστρέφεια και την απομόνωση.
Η φωτογραφημένη αυτή ιστοριογραφία, προσπάθεια και έργο πολλών χρόνων, επεδίωξε να έχει σαν επίκεντρο κυρίως τον άνθρωπο του τόπου μου. Η καταξίωση των αγωνιστών της ιστορίας είναι καθήκον μας και αποτελεί τον φωτεινό σηματοδότη. Ο προσδιορισμός μας στον ιστορικό χρόνο και χώρο και η σχέση μας με τον υπόλοιπο χώρο αποτελεί κεντρικό σημείο αναφοράς. Τα πρόσωπα αναδεικνύονται φωτιζόμενα μέσα από τα γεγονότα. Η εκδοτική αυτή προσφορά στην ιδιαίτερη πατρίδα και τους ανθρώπους της, ελπίζω να ολοκληρωθεί με την επόμενη έκδοση που θα είναι αφιερωμένη στο πολιτισμό του τόπου μας και στις προοπτικές μιας βιώσιμης, αειφόρου ανάπτυξης, με κυρίαρχο στοιχείο το σεβασμό στην ιστορία και την προστασία του περιβάλλοντος.Περνώντας την έκδοση αυτή στους συμπολίτες μου, θα ήθελα να ευχαριστήσω εκείνους (φίλους και συμπατριώτες), (τους κατονομάζω στις σελίδες του βιβλίου), οι οποίοι βοήθησαν σημαντικά στην τεκμηρίωση αυτής της προσπάθειας, τους χορηγούς ιστορικών στοιχείων και φωτογραφιών, τους ιστορικούς ερευνητές και τους αρθρογράφους επί μέρους άρθρων, όπως επίσης και όλους εκείνους που κατά τη συνεργασία μας με έκδηλο ενδιαφέρον με παρότρυναν στην συνέχιση της προσπάθειας, αφού και οι ίδιοι γίνονταν συμμέτοχοι στην αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας. Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω, τον ζωγράφο κ. Χ. Πανίδη για τη διάθεση του έργου του, που κοσμεί το εξώφυλλο της έκδοσης. Επίσης πρέπει να ευχαριστήσω τα μέλη της α.μ.κ.ε. «Αναμόρφωση» και του συλλόγου «Όμιλος Παρέμβασης» για την υποστήριξη της έκδοσης και του έργου. Ακόμη θα πρέπει να αναγνωρίσω την συνεισφορά του κ. Αρη Σύρμου, της εκδότριας εταιρείας Π. Ζήτη & Σία ΟΕ για το τεχνικά άρτιο τελικό αποτέλεσμα που κρατάτε στα χέρια σας.




















Αναλυτικά περιεχόμενα


Kεφάλαιο 1: Αρχαίοι χρόνοι
Οι προϊστορικοί χρόνοι των Γρεβενών
Τυμφαία - Ελιμεία - Στυμφαλία
Ο πολιτισμός της Ελιμείας και τα Γρεβενά
Αυλαί και Γρεβενά
Η ανασκαφή στο «Καστρί» Αλατόπετρας - Πολυνερίου Γρεβενών
Kεφάλαιο 2: Ρωμαίοι, Βυζάντιο και Φράγκοι
Kεφάλαιο 3: Οι Τούρκοι στην περιοχή των Γρεβενών
Η οργάνωση του Τουρκικού κράτους
Το παζάρι του Μαυρονόρους
Kεφάλαιο 4: Το Αρματολίκι των Γρεβενών
Εξεγέρσεις των Ελλήνων κατά των κατακτητών
Οι αρματολοί Ζήδρος, Ντελή-Δήμος, Τότσκας, Πρίφτης, Μπλαχάβας
Ο Αλή Πασάς και οι Ζιακαίοι
Ο Θ. Ζιάκας
Η προετοιμασία για την επάνοδο - Η εισβολή στα Γρεβενά
Η Μάχη της Διμηνίτσας
Η Επανάσταση του 1854
Αλλα ιστορικά πρόσωπα του Εθνικού Αγώνα
Ο Μητροπολίτης Τρικάλων Διονύσιος
Ο Νικοτσάρας
Γρεβενιώτες αγωνιστές στο Μεσολόγγι
Η εξέγερση του Κολινδρού και οι Αβδελιώτες της Βέροιας
Ο οπλοποιός Κ. Δημίδης
Ο Γεώργιος Μίσιος
Ο Ρήγας Βελεστινλής
Kεφάλαιο 5: Ο Χριστιανισμός
Όσιος Νικάνορας (1491-1549)
Κοσμάς Αιτωλός (1714-1779)
Ο Αγιος Γεώργιος από το Τσούρχλι (1808-1838)
Ο νεομάρτυρας Δημήτριος από την Σαμαρίνα
Σαμαριναίοι Ζωγράφοι
Η Εκκλησία των Γρεβενών
Το μοναστήρι των Αγίων Ταξιαρχών
Η σύνθεση του πληθυσμού και οι Βαλαάδες του Ν. Γρεβενών
Πρόσωπα της εποχής μας
Kεφάλαιο 6: Ορεινοί δρόμοι στη Βόρεια Πίνδο
Για την επικοινωνία - τις μεταφορές - το εμπόριο
Η Επικοινωνία των Κοινοτήτων
Διαδρομές
Η επικοινωνία με το Ζαγόρι
Kεφάλαιο 7: Οι Βλάχοι
Η διασπορά και οι μετακινήσεις τους
Γιάννης και Μιλτιάδης Μανάκης
Οι Κουπατσαραίοι
Kεφάλαιο 8: Μετά το 1854
Ο Λεωνίδας Χατζημπύρος
Γκαρέλιας και Ισμαήλ Αγάς
Kεφάλαιο 9: Οι Λήσταρχοι
Kεφάλαιο 10: Μακεδονικοί Αγώνες
Η Βουλγαρική δράση - Η εξέγερση του Ίλιντεν
Ίδρυση του Ελληνικού «Μακεδονικού Κομιτάτου»
Η επιχείρηση κατά της Αβδέλλας
Η Μάχη του Όρλιακα
Ο καπετάν Λούκας-Κόκκινος
Ο Επίσκοπος Αγαθάγγελος
Αιμιλιανός Λαζαρίδης
Διαμαντής Μάνος
Ο Βερβέρας
Αθανάσιος Μπρούφας
Kεφάλαιο 11: Τα χρόνια μετά την Απελευθέρωση
Απελευθέρωση Δεσκάτης και Γρεβενών
Ο Νικόλαος Κουσίδης
Βαλκανικοί Πόλεμοι - Μικρασιατική Καταστροφή - Μεσοπόλεμος
Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες του Ν. Γρεβενών
Kεφάλαιο 12: Η Ιταλική Εισβολή του 1940
Η Μάχη της Πίνδου
Η συμμετοχή του Λαού - Αφηγήσεις στρατιωτών
Kεφάλαιο 13: Εθνική Αντίσταση
Η Μάχη στο Σνίχοβο
Η Ανασυγκρότηση των αντάρτικων ομάδων Γρεβενών
Η Μάχη του Φαρδύκαμπου
Η συγκρότηση των Αρχηγείων Γρεβενών
Απελευθέρωση Γρεβενών
Η αιχμαλωσία της Ιταλικής φρουράς στη Βωβούσα
Το Αρχηγείο Πίνδου
Η ίδρυση του αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας
Εκκαθαριστικές επιχειρήσεις Γερμανικού στρατού 1943-1944
Βασίλης Γκανάτσιος (καπ. Χείμαρος)
Ο Ανδρέας Τζήμας (Βασ. Σαμαρινιώτης)
Ο Μιχάλης Χατζής
Ο Δημήτρης Καρατζόπουλος (καπ. Φωτεινός)
Ο Θάνος Φείδας
ΕΜΦΥΛΙΟΣ: Επιχειρήσεις κατά τον εμφύλιο - Επιχείρηση Γρεβενών 25/7/1947
Kεφάλαιο 14: Το ταξίδι της μεγάλης φυγής
Η Μετανάστευση
Η Εκπαίδευση
Kεφάλαιο 15: Η ΔεσκάτηΗ Δεσκάτη σαν τόπος εξορίας
Kεφάλαιο 16: Γρεβενά: Η καταστροφή μιας πόλης που υπάρχει μόνο στις μνήμες μας
Η Χούντα στα Γρεβενά
Μετά το 1974
Η συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Απασχόλησης στη Βασιλίτσα
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας στα Γρεβενά
Ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου στα Γρεβενά
Ο Πρωθυπουργός Κ. Σημίτης στα Γρεβενά
Ολυμπιακοί Αγώνες 2004. Τα Γρεβενά συμμετέχουν
Ο Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής στα Γρεβενά
Πρόσωπα
Γ. Μπούσιος
Αλέξανδρος Λαδάς
Κωνσταντίνος Ταλιαδούρης
Κώστας Βελλίδης
Η κινηματογραφική ταινία «Μεγαλέξαντρος»
Ο Θανάσης Οικονόμου
Ο Ελευθέριος Τζιόλας
Βαγγέλης Κουτσοτόλης - Πασχάλης Αρβανιτίδης
Νίκος Παπατάκης
Το Μαθητικό Θέατρο
Ο ΠΥΡΣΟΣ και ο ΧΟΣΓ
Οι σύγχρονοι Μουσικοί των Γρεβενών
Ο Αριστοτέλης Βαρσάμης
Ο Σεισμός της 13/5/1995
Kεφάλαιο 17: Τα έργα του μέλλοντός μας
Kεφάλαιο 18: Ο συγγραφέας - Οι συλλογικές δράσεις