Αγαπητοί Φίλοι,
Σας ευχαριστώ απ’ την καρδιά μου για την θερμότατη αυτή υποδοχή του δεύτερου έργου μου που αναφέρεται σ’ ένα από τα κομμάτια του πολιτισμού μας, τη δημοτική μουσική και το δημοτικό τραγούδι, ή ό,τι συνοπτικά ονομάζουμε στον τομέα αυτό “παράδοση”.
Στον πρόλογο της προηγούμενης ιστορικής έκδοσης «ΟΡΟΣΗΜΑ», υπάρχει η απάντηση στο ερώτημα γιατί εκδίδονται αυτά τα βιβλία, γιατί αυτή η πολυετής προσπάθεια. Ο κεντρικός τίτλος δίνει την απάντηση :
« Γιατί εμείς είμαστε αυτοί που συνεχίζουν… ».
Σ΄ αυτό το μήνυμα, συμπυκνώνεται το θεμελιώδες υπόβαθρο της σκέψης και της προσφοράς αυτής, που θα ολοκληρωθεί με ένα ακόμη έργο για το Περιβάλλον.
Έχοντας πάρει το νήμα από τις προηγούμενες γενιές, έχοντας λάβει τη σκυτάλη μιας μακραίωνης ιστορικής διαδρομής που αρχίζει από πολύ παλιά και χάνεται στο μέλλον,
είναι επιτακτικό να αντιληφθούμε ότι είμαστε αυτοί που τώρα συνεχίζουμε.
Και ότι σε λίγο καιρό θα παραδώσουμε τη σκυτάλη.
Δεν έχουμε κανένα δικαίωμα ούτε να κόψουμε το νήμα, ούτε να πετάξουμε τη σκυτάλη.
Αντιμέτωποι λοιπόν με τον Χρόνο, τον Χώρο και το Μέλλον.
Ο χρόνος και ο χώρος, έννοιες αλληλένδετες, εμπεριέχουν γεγονότα, πρόσωπα, εξέλιξη, δημιουργία.
Η ιστορική τους σχέση, όταν αναλυθεί και προσδιορισθεί σωστά, αποκαλύπτει την αγνότητα, τις αξίες και την ποιότητα, που έδωσαν διαχρονικά σ΄αυτά οι τοπικές κοινωνίες.
Η κοινωνική ζωή και ο πολιτισμός παράγονται ιστορικά μέσα από τη συνεχή ανθρώπινη δραστηριότητα. Αφορούν ένα συγκεκριμένο χώρο σε ένα συγκεκριμένο χρόνο. Χώρος και κοινωνία, κοινωνία και παράδοση, είναι σχήματα που συνυπάρχουν.
Η Πίνδος, έχοντας πάντα το δικό της ηχόχρωμα, αποτελεί ακόμα στις μέρες μας, ένα προνομιακό χώρο με παράδοση. Ανεξάρτητα από τη διοικητική της διαίρεση, ταυτίστηκε με τον πολιτισμό και τις παραδόσεις.
Και αυτή, η παράδοση, με τη σειρά της τον αντάμειψε με τον χαρακτηρισμό της. Έτσι, ακριβώς, η Πίνδος έγινε ο χώρος της παράδοσης και του πολιτισμού μας. Κοινωνιολογικά ο χώρος αυτός δεν υπήρξε ποτέ διαιρεμένος.
Οι κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές, καθώς επίσης και οι πολιτιστικές μεταμορφώσεις που πραγματοποιήθηκαν στον χώρο αυτό, κατά τον 17ο, 18ο, 19ο αιώνα, αποτυπώθηκαν στο κοινωνικό περιβάλλον.
Ο,τι τώρα διασώζεται, ακόμη, ό,τι κατάφερε να διασωθεί -παραμένοντας ευτυχώς ξεχασμένο-, αποτελεί το μνημειακό μας πλούτο. Τα υπόλοιπα, σταδιακά, μετατράπηκαν σ’ έναν παρηκμασμένο μικροαστικό χώρο.
Από την οικονομική υποχώρηση της περιοχής εμφανίστηκαν και κοινωνικές μεταπτώσεις.
Το τέλος εποχής για τον χώρο αυτό, δηλαδή για τον πολιτισμό του και το περιβάλλον του, όπως επί αιώνες τον γνωρίζαμε επήλθε κατά τη δεκαετία του 1970. Ένα τέλος οδυνηρό, που βασανίζει, ακόμη, όσους ζουν με αναμνήσεις ή προσπαθούν να οικοδομήσουν εναλλακτικές διεξόδους από την κρίση.
Η δομή και η λειτουργία της κοινωνίας αρχίζει να διαγράφει μία άλλη πορεία.
Η ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη γνώση του χώρου και του πολιτισμού του, που φυσικά μας λείπει, προβάλλει σήμερα σαν λύση σε κάθε πρόβλημα, σε κάθε πρόταση, για κάθε προοπτική· οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική. Και χωρίς την σχεδιασμένη και ολοκληρωμένη απάντηση σ΄αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε τη νέου τύπου ανάπτυξη.
Θα συνεχίσουμε στην ενσωμάτωση, την αφομοίωση και την γρήγορη εξάντληση των δυνάμεων μας;
Με τις εκδόσεις αυτές, ξαναχτίζουμε τον χώρο και τον χρόνο με τα υλικά του πολιτισμού τους. Αποδίδουμε, έτσι, μεθοδικά και συγκροτημένα, μετά από πολλές δεκαετίες, την χαμένη ιστορική ταυτότητα της περιοχής της ΒορειοΑνατολικής Πίνδου.
Προσπαθώντας λοιπόν να εστιάσουμε στην βασική έννοια της ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ, επικεντρώθηκαμε στο ποιοτικό και το γνήσιο, που φέρνει τη σφραγίδα του έντεχνου της παράδοσης αλλά και της αυτοσχεδιαστικής έξαρσης των μουσικών της, που αν και αυτοδίδακτοι υπήρξαν κορυφαίοι.
Η αξία ενός πράγματος, είχε και έχει πάντα, στενότατη σχέση με τον χρόνο. Και η μουσική παράδοση είναι μία ανεκτίμητη αξία. Ο ανεξάντλητος και ατέλειωτος χρόνος, στον οποίο υπάρχει, αναπτύσσεται, διαμορφώνεται, εμπλουτίζεται και τελικά αναπαράγεται, αυξάνει την αντοχή της, τη δυναμική της και την αξία της.
Οι μεταλλαγές που υφίστανται οι σύγχρονες τοπικές κοινωνίες ξεκινώντας από την αστυφιλία στιγματίζονται σήμερα από την αποκοπή του ανθρώπου από την φύση. Η γιγάντωση των πόλεων και η αλλαγή του τρόπου ζωής στις πόλεις ολοκλήρωσε την αποκοπή του σύγχρονου ανθρώπου από την φύση. Η επιστροφή μοιάζει δύσκολη έως αδύνατη.
Η αποκοπή αυτή συνεχίζεται και σε άλλους τομείς που σχετίζονται με την αποστροφή στο περιβάλλον και την αποκοπή από τις ρίζες. Θεωρούμε ότι η ιστορία που γράφουμε δεν έχει καμία σχέση με αυτή στην οποία πριν λίγα χρόνια εμείς οι ίδιοι απολαυστικά ζήσαμε. Η αποκοπή ολοκληρώνεται.
Συνεχίζοντας τα λάθη θεωρούμε ότι η εικόνα της πολιτισμού, που μόλις πριν λίγο έχει παρέλθει, είναι μουσειακό είδος. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πολιτισμικά στοιχεία που ξεπερνιούνται, γιατί ψευδώς θεωρούμε ότι αντιστοιχούν σε παρελθούσες μορφές κοινωνικής οργάνωσης.
Η στάση αυτή σήμερα έχει γίνει αντίληψη και διαιωνίζεται. Η όποια προβολή ή απόπειρα διάσωσης, είναι προσχηματική, αντιμετωπίζει τον πολιτισμό προγονολατρικά γι’ αυτό είναι ατελέσφορη και συντηρητική, αδιάφορο αν γίνεται συνειδητά ή ασυνείδητα.
Στην μουσική και τον πολιτισμό, η προσοχή μας πρέπει να στραφεί προς τις δυσδιάκριτες πλευρές τους, που αφορούν βιώματα, διαδικασίες, αντιλήψεις, αυτοσχεδιασμούς, γνώσεις, τεχνικές, αξίες.
Η σημαντικότατη αυτή πλευρά της τέχνης, που πρέπει να σημειώσουμε ότι παραμένει άγνωστη καθότι δεν έχει καταγραφεί οργανωμένα, έχει να προσφέρει πολλά στον πολιτισμό και τη μουσική τέχνη, που άρχισε να απασχολεί τη διεθνή μουσική έρευνα στον αιώνα μας. Μια έρευνα που αγγίζει την ψυχή και την ιδιοσυγκρασία του Έλληνα της Πίνδου, θέτει καίρια ερωτήματα για το χώρο και την ιστορία, καθορίζει χαρακτήρες και σμιλεύει συνειδήσεις.
Η Βορειο-Ανατολική Πίνδος, τα Γρεβενά και το Βόιο με την ευρύτερη περιοχή τους, αποτελούν ενιαίο πολιτιστικά, οικονομικά και γεωμορφολογικά χώρο.
Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη, όλης αυτής της περιοχής, μπορεί να λάβει άλλες διαστάσεις, αν την δούμε με την οπτική αυτή. Συνδεδεμένη με τους άλλους οικονομικούς τομείς, χωρίς εντατικοποίηση των παρεμβάσεων που θα ανέτρεπε τις ισορροπίες στο περιβάλλον ή θα λειτουργούσε σε βάρος της υπόλοιπης οικονομίας του χώρου, μπορεί να στοχεύσει :
1. Στην γεωγραφική ενιαιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πόρων και των τουριστικών προορισμών.
2. Στην συνειδητή άρνηση του πολυτεμαχισμού της περιοχής. Κανείς δεν μπορεί να κερδίσει από την περιχαράκωση και την απομόνωση. Τουναντίον η ενότητα σε κοινούς στόχους και η απόρριψη του τοπικισμού και των αυτόνομων θυλάκων, μας δίνει άλλη προοπτική και δυναμική.
3. Στην Κατάρτιση και Αξιοποίηση του ντόπιου ανθρώπινου δυναμικού, στον πολιτισμό και τις επιστήμες της ευρύτερης περιοχής.
Πρέπει ακόμη να στοχεύει :
4. Στην οικονομική ενίσχυση από την πολιτεία προς τους κατοίκους για την προστασία και τη διατήρηση της φυσιογνωμίας των οικιστικών συνόλων και των γειτονιών. Με την σειρά τους οι κάτοικοι θα συμφωνήσουν : Όχι κατεδαφίσεις, Όχι καταστροφές. Αποδείχτηκε ότι, μετά, με πολύ μεγάλη δυσκολία δημιουργούμε κάτι καλύτερο.
5. Στην Καθολική άρνηση της λογικής ότι “Ανάπτυξη σημαίνει Μπετόν”.
6. Στο Σεβασμό στην ιστορική μας κληρονομιά. Να ενισχύσουμε την αντίληψη αυτή και να καλλιεργήσουμε σχετική παιδεία στον πληθυσμό, σε μόνιμη βάση, για τις επόμενες δύο δεκαετίες. Να εμπλουτίσουμε όλες τις διαδημοτικές συνεργασίες και τις κοινωνικές λειτουργίες με πολιτιστικά γνήσια στοιχεία και όχι κακέκτυπα αυτών.
7. Στηριζόμαστε στον ολοκληρωμένο σχεδιασμό, και όχι στις αποσπασματικές παρεμβάσεις, μέσα από κοινωνικό διάλογο και ολοκληρωμένα έργα υψηλών προδιαγραφών.
Σε δύο ενότητες μπορεί να ανοίξει ένας διάλογος για το μέλλον :
(α) Πως διαφυλάξαμε αυτό που παραλάβαμε;
(β) Τι θέλουμε να παραδώσουμε και πως στις επόμενες γενεές;
Και για τα δύο αυτά οι ιστορικές ευθύνες των γενεών που δραστηριοποιούνται,
αυτή την ιστορική συγκυρία στο τόπο είναι συγκεκριμένες και μεγάλες.
Με την ελπίδα για το καλύτερο
Σας ευχαριστώ, πολύ για τη συμμετοχή σας.
Με αφορμή τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας και γλυπτών του Φίλιππου Τσιάρα την 10/10/2009 στην Απόθηκη στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης (φωτο-):
καιμωρό. Τα απολύτως απαραίτητα δηλαδή! Οπως θα λέγαμε σήμερα:πορτοφόλι, κλειδιά, κινητό». Ο ίδιος κατάφερε να αποτυπώσει την προσωπική του ματιά γύρω από τον μύθο της ελληνικής οικογένειας μέσα από την ενδιαφέρουσα σειρά του «Family album».
Posts
