Η Ιστορία των Γρεβενών

 ΙΟΥΛΙΟΣ : Τα Γρεβενά από την ΦΡΙΚΗ στην ΔΟΞΑ

Τα μεγάλα γεγονότα τον μήνα ΙΟΥΛΙΟ 

που σημάδεψαν την ιστορία των Γρεβενών

Επιμέλεια : Αλέξανδρος ΤΖΙΟΛΑΣ

1423, 27 Ιουλίου,  διατάχθηκε η μίσθωση Βλάχων από τα ορεινά της Μακεδονίας για την υπεράσπιση της Θεσσαλονίκης την οποίαν κατείχαν οι Ενετοί. Το 1430 οπότε και έπεσε η Θεσσαλονίκη η κίνηση των στρατευμάτων του Σινάν πασά έγινε δια των Γρεβενών και Ζυγού προς Μέτσοβο. Λόγω των υπηρεσιών των κατοίκων του Μετσόβου προς τα τούρκικα στρατεύματα παραχωρήθηκαν στους κατοίκους του Μετσόβου προνόμια.

1821, Ιούλιος. Ο Απ. Κυρίμης, ένα από τα πρωτοπαλήκαρα του Ζιάκα, αναφέρεται σε εκκλησιαστικό βιβλίο του Αγ. Όρους ότι με δράση του στη Χαλκιδική υπό τον Εμ. Παπά εξόντωσε τουρκικό πλήρωμα πλοίου που είχε εξοκείλει στο Άγιο Όρος.

1905, Ιούλιος: Η επιχείρηση κατά των ρουμανιζόντων της Αβδέλλας – Τα γεγονότα του Ιουλίου. Την 11 Ιουλίου 1905 ο υπίλαρχος Πέτρος Μάνος που είχε το ψευδώνυμο Βέργας μπήκε ξανά στη Δυτ. Μακεδονία με σώμα 45 ανδρών. Τα ονόματα των ρουμανιζόντων που έπρεπε να συλληφθούν είχαν δοθεί από το Κομιτάτο στην Αθήνα. Το αρχικό δρομολόγιο ήταν : Αγιόφυλλο -Καρπερό-Μελίσσι-Δεσπότης-Μαυραναίοι-Σπήλαιο-Ζιάκας-Λάβδα-Αβδέλλα και από εκεί μετά την επιχείρηση Σμόλικας και Επταχώρι. Σαν οδηγός χρησιμοποιήθηκε ο Διαμάντης Μάνος από το Σπήλαιο.

 (φωτ. Διαμάντης Μάνος Κόκκινος από το Σπήλιο).

Τα μεσάνυχτα της 22^ης Ιουλίου άνδρες του σώματος μπήκαν στην Αβδέλλα και συνέλαβαν τον Τόλιο Παππά και το γιό του Στέργιο καθώς και τον Κωσταντίνο Παπαπερικλή γιό του ρουμανίζοντα ιερέα. Οι υπόλοιποι που περιλαμβάνονταν στη λίστα είχαν ειδοποιηθεί και διέφυγαν. Το σώμα κατευθύνθηκε αμέσως προς τη Βασιλίτσα και το μεσημέρι της επόμενης μέρας εκτέλεσε τους ομήρους. Στη συνέχεια μετά από μέρες κατέληξαν στα Καστανοχώρια για ενέργειες κατά Βουλγαρικών συμμοριών. Το σώμα Βέργα αποχώρησε από την Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1905.  (αναλυτικότερα στην ιστοριογραφημένη έκδοση ‘‘ΟΡΟΣΗΜΑ’’ σελ. 177 του 2007).

1923, 23 Ιουλίου. Ο λήσταρχος Περικλής Παπαγεωργίου σκοτώνει έξω από το Μέγαρο τον Αθανάσιο Κακαφίκα ως ξεκαθάρισμα λογαριασμών αφού ο Κακαφίκας είχε προηγουμένως σκοτώσει τον φίλο του ληστή Βερβέρα (την 9 Μαρτίου 1919).

1929, 3 Ιουλίου :  Σκοτώνεται ο ληστής Κουτσούβελας γεγονός που θεωρήθηκε ως καθοριστικό χτύπημα της ληστοκρατίας. Το κεφάλι του ληστή εκτίθεται στην πλ. Αιμιλιανού.

1935, 23 Ιουλίου : Συγκέντρωση για την προάσπιση του Δημοκρατικού πολιτεύματος έγινε στην πόλη των Γρεβενών. 

1944, 3-13 Ιουλίου :  Η ΦΡΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Πυρπολούνται τα Γρεβενά από τους Γερμανούς.

(Ιούλιος 1944 - Τα κτίρια και οι κατοικίες της Πλ. Αιμιλιανού Γρεβενών πυρπολημένα. Όλη η πόλη είχε αυτή την εικόνα! Η απόλυτη φρίκη του πολέμου. φωτ. εκδ. ΟΡΟΣΗΜΑ σελ 287. ©).

Η εκκαθαριστική επιχείρηση ‘‘ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΣ’’ που ξεκίνησε στις 3 Ιουλίου από τα στρατεύματα του 8^ο Τεθωρακισμένου Συντάγματος Αστυνομίας Γρεναδιέρων της 4^ης Μεραρχίας των SS (Panzer Polizei Grenadier Regiment 8 der. 4 Division SS) του Αντισυνταγματάρχη Χέλμουτ Ντέρνερ (1909-1945) μαζί με άλλα τμήματα της Βέρμαχτ όπως της ομάδας Μάχης Εμπερλάιν, ξετυλίγεται με πυρπολήσεις και εκτελέσεις σε ολόκληρη την περιοχή από τις αρχές Ιουλίου.

 

(Ο Αντισυνταγματάρχης Helmout Derner σε δυο φωτογραφίες – Δεξιά φωτογραφίζεται όρθιος σε γερμανικό όχημα στην δεξιά πλευρά της φωτογ. μαζί με άλλους, μάλλον σε στιγμή ανάπαυλας του καταστροφικού τους έργου,  καπνίζοντες).

Οι Γερμανοί μπαίνουν στην πόλη στις 5 Ιουλίου και επελαύνουν μανιωδώς σε όλη την ύπαιθρο μέχρι την 14 Ιουλίου οπότε και αποχωρούν, αφήνοντας πίσω αμέτρητους εκτελεσθέντες, καμένα σπίτια και κατεστραμμένες περιουσίες που δεν έχουν καταμετρηθεί πλήρως ακόμη μέχρι σήμερα.

Οι επιχειρήσεις ήταν καταιγιστικές, απόλυτα συντονισμένες και σε μεγάλο μέτωπο κίνησης, από ανατολικά προς δυτικά. Πυρπολήσεις και μαζικές εκτελέσεις έγιναν σε όλα τα χωριά του ορεινού όγκου (ενδεικτικά για την ιστορία σημειώνονται : Μηλιά 14 εκτελέσεις, Κοσμάτι 29 εκτελέσεις μέσα στην εκκλησία με πυρπόληση, Μικρολίβαδο 20 εκτελέσεις, Γρεβενά 27 εκτελέσεις και πυρπόληση των 3/4  των κατοικιών και των δημοσίων κτιρίων Μητρόπολη, Σχολείο, Οικοτροφείο, Νοσοκομείο, Δημαρχείο, Δικαστήρια, βλ. φωτ. επάνω).

Απολογιστικά η επιχείρηση ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΣ άφησε πίσω της πάνω από 50 κατεστραμμένα χωριά και οικισμούς και 567 νεκρούς. Συνελήφθησαν 1.316 άτομα (αντάρτες του ΕΛΑΣ, 341 Ιταλοί, 7 Άγγλοι). Λαφυραγωγήθηκαν μεγάλες ποσότητες πολεμικού υλικού, είδη ένδυσης και υπόδησης, αγαθά και τρόφιμα και εκατοντάδες αιγοπρόβατα.

(αναλυτικότερα στην ιστοριογραφημένη έκδοση ‘‘ΟΡΟΣΗΜΑ’’ σελ. 296-303 του 2007).

1947, 25 Ιουλίου : ΕΜΦΥΛΙΟΣ – Η επίθεση στα Γρεβενά. Στις 3:30 το πρωί της 25^ης Ιουλίου ένοπλα αντάρτικα σώματα του Δημοκρατικού Στρατού (ΔΕΣ) άρχισαν την επίθεση στις νότιες, βόρειες και νοτιοδυτικές συνοικίες των Γρεβενών για την κατάληψη της πόλης. Η επιχείρηση έχοντας προβλήματα συντονισμού, καθυστερήσεων και επάρκειας στρατιωτικού σχεδίου απέτυχε. Τα αντάρτικα σώματα αποκρούστηκαν και απωθήθηκαν με πολλές απώλειες.

Οι ανταρτικές δυνάμεις, συγκροτημένες ακόμα σε αρχηγεία, παρέτασσαν 11 συνολικά τάγματα, με δύναμη περί τους 300-350 μαχητές έκαστο. Επικεφαλής της όλης επιχείρησης τάχθηκε ο Κικίτσας, αρχηγός του αρχηγείου κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας, ενώ την καθαυτό ευθύνη για την προσβολή της πόλης ανέλαβε ο Γιαννούλης, επικεφαλής του αρχηγείο Βοΐου-Γράμμου. Οι δυνάμεις των ανταρτών κινήθηκαν ασυντόνιστα και καθυστερημένα.

Την στιγμή εκείνη την πόλη φρουρούσε το 529 Τάγμα Πεζικού (TΠ), υπό τον αντισυνταγματάρχη Κωνσταντίνο Πανταζή. Το τάγμα διέθετε δύο λόχους εντός της πόλης, ο άλλος λόχος του στάθμευε στο χωριό Μαυραναίοι και δύο ακόμα διμοιρίες του φρουρούσαν τη γέφυρα Ελευθεροχωρίου. Ο αντισυνταγματάρχης Πανταζής διέθετε ακόμα υπό διοίκηση έναν ουλαμό θωρακισμένων αυτοκινήτων με δύο οχήματα, μια πυροβολαρχία του 104^ου Συντάγματος Πεδινού Πυροβολικού, ένα όλμο των 4,2 ιντσών, 100 χωροφύλακες της υποδιοίκησης Χωροφυλακής Γρεβενών και 50 εθνοφύλακες ΜΑΥ (Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου). Σμήνη αεροπορίας από την Λάρισα συμμετείχαν επίσης στην μάχη η οποία έδειξε από τις πρώτες ώρες τον ‘‘νικητή’’.

(Σωροί ανταρτών εκτεθειμένοι σε δημόσια θέα. Από όλους λείπουν ρουχισμός και άρβυλα. Τα σώματα των νεκρών αφέθηκαν απροστάτευτα οπότε και πλιατσικολογήθηκαν, ενώ κάποιοι εκ των αντιπάλων φωτογραφίζονται επιδεικνύοντας τα πτώματα ως λάφυρα). (πηγή: εκδ. ΟΡΟΣΗΜΑ 2007 – αρχ. Χ. Παπανίκου-Ισ. Αβραμίδη).

Το γεγονός στιγμάτισε, διαίρεσε και δίχασε για δεκαετίες την πόλη, η οποία για πολλά χρόνια έζησε κάτω από συνθήκες απόλυτης τρομοκρατίας του ισχυρού.

Οι φωτογραφίες σκοτωμένων και κακοποιημένων ανταρτών από τους «νικητές» που εκτέθηκαν δημόσια και επίτηδες, βάραιναν επι χρόνια της μνήμες και τις συνειδήσεις των κατοίκων της.

Το κλίμα αυτό επέτεινε και επιβεβαίωνε ο επι χρόνια εορτασμός αυτού του εμφύλιου σπαραγμού!

(φωτ. Στην έκδοση ΟΡΟΣΗΜΑ σελ 324-325).

1948, Ιούλιος : ΕΜΦΥΛΙΟΣ. Σε πλήρη εξέλιξη συνεχίζεται η αιματηρή επιχείρηση «ΚΟΡΩΝΙΣ» του κυβερνητικού στρατού που περιλαμβάνει και την περιοχή Γρεβενών ενάντια στις θέσεις των ανταρτών σε Πίνδο και Βόιο.

1955, 17 Ιουλίου :  Γίνεται η μεγάλη Απόδραση από τις φυλακές Βούρλων στη Δραπετσώνα, των 27 πολιτικών κρατούμενων. Στο κορυφαίο αυτό ιστορικό γεγονός που συγκίνησε το Πανελλήνιο, υπήρξαν δύο Γρεβενιώτες σε κύριους ρόλους: Ο  Γιάννης Κωνσταντής ως πρωταγωνιστής και ο Αλέκος Παπαλεξίου (φωτογ. κάτω) ως διαφυγών.

Ο Γ. Κωνσταντής  (φωτογ. αριστ.) εντάχθηκε στο κίνημα από πολύ μικρός. Συνελήφθη σε ηλικία 18 ετών ενώ είχε ενταχθεί στον Δημοκρατικό Στρατό. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε επανειλημμένα.  Συμμετείχε ενεργά στην απόδραση των φυλακισμένων από τις φυλακές των Βούρλων, αναλαμβάνοντας τον δυσάρεστο ρόλο της κάλυψης των συντρόφων του που απέδρασαν, με αποτέλεσμα να δοκιμάσει στο κορμί του όλη τη μανία των δεσμοφυλάκων και των βασανιστών. Αποφυλακίστηκε το 1963 αλλά δεν έμεινε για πολύ ελεύθερος. Με την δικτατορία πέρασε αμέσως στην παρανομία. Η αστυνομία τον καταδίωκε και τον έψαχνε συνεχώς. Συνελήφθη τον Δεκέμβριο του 1967 υπομένοντας μαζί με τον Κώστα Κάππο αλλεπάλληλα βασανιστήρια.

Η απόδραση από τις φυλακές που θεωρούνταν υψίστης ασφαλείας και που έγινε κατά παράβαση των τότε κομματικών κανόνων του ΚΚΕ, συνέβη Κυριακή μεσημέρι όταν οι κρατούμενοι διέφυγαν μέσα από μία σήραγγα 20 μέτρων που είχαν σκάψει με μυθιστορηματικό τρόπο από το κελί 13 μέχρι τα απέναντι λουτρά του εργοστασίου ‘’Ντεστρέ’’ πραγματοποιώντας ηρωική έξοδο προς την ελευθερία. Από τους 27 τελικά μόνο 11 διέφυγαν ενώ 15 συνελήφθησαν και ένας δολοφονήθηκε στα σύνορα. 

(Κάτω : 1/1/1951, φωτογ. στο Ιτζεδίν Κρήτης : όταν το φρούριο ήταν φυλακές. Διακρίνεται 2^ος από δεξιά ο Αλέκος Παπαλεξίου. Επίσης αναγνωρίζονται από αριστερά: Αντωνάκος (Αθήνα), Τζένας (Κηπουριό), Μανώλης Ν. (βέντζια), Β Παπανίκος (Καλόχι), Παπαλεξίου, Ρακόπουλος (Χανιά). Πρωτοδημοσιεύθηκε στην ιστοριογραφημένη έκδ. ΟΡΟΣΗΜΑ 2007 σελ. 297,  copyright).

1956, 7 Ιουλίου :  Γίνονται τα εγκαίνια του νέου κτιρίου του Οικοτροφείου Γρεβενών, που ιδρύθηκε με Π.Δ. την 30/9/1924.

1963, 25 Ιουλίου :  Ο πατριάρχης Αθηναγόρας επισκέπτεται τα Γρεβενά.  Στην πλατεία της πόλης τον υποδέχεται ολόκληρη η πόλη και τον προσφωνεί ο πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου,  δικηγόρος, Θωμάς Γιαννόπουλος (φωτογ).

1964, 5 Ιουλίου. Διενεργήθηκαν δημοτικές εκλογές στην πόλη και Δήμαρχος εκλέχτηκε ο Τάκης Λάιος, υπηρετώντας μέχρι το 1967, οπότε αντικαταστάθηκε από τη χούντα. Ο νέος δημοκρατικός δήμαρχος της πόλης είχε μαζί του εξέχοντα μέλη της κοινωνίας της πόλης όπως τον Γεώργιο Παπαιωάννου (Πρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου), τον δικηγόρο Δημ. Νασίκα, τον Αποστ. Παπαποστόλου κ.α.

(φωτ. 1964, Πανηγυρισμοί για την εκλογή του νέου Δημάρχου στο κέντρο της πόλης. Ο Τ. Λάιος σηκώνεται στους ώμους ψηφοφόρου του, δεξιά [με τα γυαλιά] ο Ν. Χασιώτης,  παίζει το συγκρότημα Θοδ. Φασούλα (κλαρίνο,) δίπλα του (λιγο πίσω) ο Μεν Ντίμτσιος (2^ο κλαρίνο), στο κέντρο ο Αντωνίου λαούτο και αριστερά 2^ο λαούτο ο Νικ. Φασούλας (από την Κρανιά) – Κάτω : Προκήρυξη του Δ. Λάιου προς τον Λαό των Γρεβενών για την προβολή της υποψηφιότητας του στις βουλευτικές εκλογές του 1974). (Δημοσιεύθηκαν στην έκδ. ΟΡΟΣΗΜΑ 2007 σελ. 420) ©

 Ο Δ. Λάιος του Αχιλλέα γεννήθηκε το 1925 και φοίτησε στη Νομική Σχολή. Επαγγελματικά δραστηριοποιήθηκε στο εμπόριο (μαζί με τον αδελφό του Γιάννη) διατηρώντας στο κέντρο της πόλης διόροφο εμπορικό κατάστημα. Η πολιτική του δράση ήταν διαρκής και έντονη, στο χώρο του Κέντρου. Συνελήφθη τον Απρίλιο του 1967 και φυλακίστηκε για αντίσταση που πρόβαλλε ενάντια στην δικτατορία και στη συνέχεια δικάστηκε από στρατοδικείο καταδικαζόμενος σε φυλάκιση 3 ετών οπότε και κλείστηκε στις φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη. Μετά την αποφυλάκιση του απαγορεύτηκε η διαμονή στα Γρεβενά! Το 1973 ήταν μέλος της επιτροπής υπέρ του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα της Χούντας. Ήταν υποψήφιος βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ στα Γρεβενά το 1974 και έλαβε 1.838 ψήφους, χωρίς να εκλεγεί. Πέθανε την 20 Ιουνίου 1981, σε ηλικία 55 ετών στη Θεσσαλονίκη.  Στις εκλογές του 1964 υπήρξε μεγάλη πολιτική ένταση, λόγω του κλίματος πόλωσης μεταξύ «Ενώσεως Κέντρου» και «ΕΡΕ».

1971, 22 Ιουλίου : Μετεγγραφές στο ποδόσφαιρο της Α΄ Εθνικής-ΕΠΟ. Ο ΑΡΗΣ Θεσσαλονίκης αποκτά τον ποδοσφαιριστή του Πυρσού Γρεβενών Νίκο Γκόγκο από την Καλλονή (στη φωτ. Ο Ν. Γκόγκος στον Πυρσό το 1970 και στην επόμενη το 1968. αρχ. Αλεξ. Τζιόλα). Έπαιζε ως αριστερός μέσος.  Ο Πυρσός εκτός από τα χρήματα πήρε και τον τερματοφύλακα Γιαν. Γουγουτσά. Διαμεσολαβητής της μετεγγραφής υπήρξε ο συντοπίτης Φ. Σιούμπουρας δημοσιογράφος τότε στην εφ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ.

1973, 29 Ιουλίου : Δημοψήφισμα για την Προεδρική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με πρόεδρο τον Γ. Παπαδόπουλο : ΥΠΕΡ 91 %,  ΟΧΙ  8,8%  (9.728ψ. επί 110.274 ψηφισάντων) σε όλο το Ν. Κοζάνης.

1983, 1-2 Ιουλίου : Το προσωπικό και οι οδηγοί του ΚΤΕΛ Γρεβενών κατεβαίνουν σε απεργία.

2003, 4 Ιουλίου : Έρχεται στα Γρεβενά ο Υπ. Εξωτερικών της κυβέρνησης Σημίτη Γ. Παπανδρέου ο οποίος ομιλεί στην αιθ. Δημοτικού Συμβουλίου Γρεβενών στα πλαίσια ημερίδας για την Περιφερειακή Ανάπτυξη που διοργάνωσαν η ΑΜΚΕ Αναμόρφωση και το Ίδρυμα Ανδρέα Παπανδρέου. Η άφιξη θεωρείται ως το ξεκίνημα του για την αλλαγή ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ.

2003, 22 Ιουλίου : Επισκέπτεται τα Γρεβενά ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης όποτε και εξαγγέλλει ή εγκαινιάζει έργα & υποδομές που παραμένουν σύμβολα διάσωσης της πόλης : την ίδρυση του Σπιτιού Χιονοδρομίας, την ίδρυση/λειτουργία του 1^ου τμήματος ΤΕΙ Γρεβενών, εγκαινιάζει το Νέο Νοσοκομείο της πόλης, το Κέντρο Νεοσυλλέκτων-51^ο ΣΠ, που λειτουργεί ως αντικατάσταση του στρατοπέδου (που επρόκειτο να κλείσει αλλά τελικά παρέμεινε με άλλη χρήση) και στη συνέχεια επισκέπτεται χωριά του νότιου τμήματος του νομού.

(Φωτογ. από την επίσκεψη Κ. Σημίτη στην πόλη των Γρεβενών τον Ιούλιο του 2003).

(κάτω : Στα εγκαίνια του Νοσοκομείου Γρεβενών & του Κέντρο Νεοσυλλέκτων του 51^ου ΣΠ).

 

2003, 22 Ιουλίου : Εγκαινιάζεται από τον πρωθυπουργό Κ. Σημίτη στη Κνίδη το πρωτοποριακό εργοστάσιο της ΓΕΩΕΛΛΑΣ που έχει σαν αντικείμενο την εξόρυξη, επεξεργασία, συσκευασία και εμπορία βιομηχανικών αργίλων και σπάνιων γαιών. Το εργοστάσιο λειτουργεί επικερδώς και ανελλιπώς μέχρι σήμερα.

(Ο Κ. Σημίτης περιηγείται στις βιομηχανικές εγκ/σεις της ΓΕΩΕΛΛΑΣ στην Κνίδη από τον ιδρυτή του Ομίλου Βασίλειο Κωνσταντακόπουλο (1935-2011)).  (φωτ. Αλέξ. Τζιόλας ©).

(Το ιστορικό ουζάκι στην Κνίδη). (φωτ. Αλεξ. Τζιόλα ©)

2014, 27 Ιουλίου. Πεθαίνει ο Ντίνος Κοντογιάννης σε ηλικία 83 ετών, πρώην Δήμαρχος Γρεβενών από το 1978 (1^η θητεία-εκλέχτηκε με 56,3%)  μέχρι το 1986 (2^η θητεία-εκλέχτηκε το 1982 με 45,43% & 51,5% στον β΄ γύρο). Ο Κοντογιάννης λαοφιλής και αγαπητός στην πόλη διατηρούσε επι χρόνια καφενείο στην Πλ. Αιμιλιανού και συνέδεσε το όνομά του με το παγωτό που έφτιαχνε και που έγινε trademark για την πόλη και την περιοχή. Ήταν δημοκρατικών πεποιθήσεων και είχε ενεργό δράση στο χώρο του ΠΑΣΟΚ απ’ όπου συμμετείχε και στην οργανωτική του συγκρότηση από τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης.

(Κάτω : Φωτ. του 1974 μία από τις πλέον ιστορικές φωτογραφίες όπου διακρίνονται σε δείπνο στην ταβέρνα του Μηλιώνη στελέχη του χώρου του ΠΑΣΟΚ Γρεβενών για πολιτική συζήτηση και οργανωτικά θέματα με την παρουσία του Γ. Παπανδρέου. Διακρίνονται : 1^ος από αριστερά στέλεχος του Οργανωτικού της Αθήνας, Χ. Μπακόλας, Γ. Παπανδρέου, Σ. Λέτσιος, Ανδ. Βουρβαχάκης, Ευρ. Ζιώγας, Μιλ. Ζαρκάδας, Γ. Κωνσταντινίδης, Ντ. Κοντογιάννης, Χ. Μιγδάνης, Λ. Ντανάσης, Μιχ. Μωυσιάδης).  [εκδ. ΟΡΟΣΗΜΑ σελ. 427] ©

(Ο Ντ. Κοντογιάννης ως Δήμαρχος ανάμεσα στον Α. Παπανδρέου -που ακούει κάποιον να τον μιλάει- και στον Γ. Γενημματά την 19/3/1981 στην Καλαμπάκα. Αρχ. Αλεξ. Τζιόλα © δημοσιεύθηκε στην εκδ ΟΡΟΣΗΜΑ 2007 σελ. 426).

______   __  __  ___  _________________________

* Η καθημερινότητα μας που ακολουθείται από πληθώρα μικρών στιγμών, στιγματίζεται από γεγονότα ΟΡΟΣΗΜΑ που καθορίζουν τη ζωή τη δική μας αλλά και των μελλοντικών γενεών και ορίζουν την εξέλιξη της κοινωνίας όπου ζούμε και δραστηριοποιούμαστε.

Παρακάτω δημοσιεύονται σημαντικά ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στην πόλη και στην περιοχή Γρεβενών και τα οποία είναι καταγεγραμμένα ότι συνέβησαν τον εν λόγω μήνα**. Παρατίθενται ιστορικά, διαχρονικά, ανά έτος, ξεκινώντας από το απώτερο παρελθόν μέχρι σήμερα.

**Δεν αναφέρονται γεγονότα που συνέβησαν γενικά σε κάποιο έτος αλλά δεν γνωρίζουμε προς το παρόν τον Μήνα που συνέβησαν, παρ’ όλο που αυτά είναι και πάρα πολλά και πολύ σημαντικά.

Ιστορικά γεγονότα : ΙΟΥΝΙΟΣ στα Γρεβενά

1943, 1944, 1948 : Τα δύσκολα καλοκαίρια των Γρεβενών

&    ο ιστορικός μήνας του ‘‘Πυρσού’’

Επιμέλεια : Αλέξανδρος ΤΖΙΟΛΑΣ

1837, 3 Ιουνίου :  Ιδρύεται ο Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου στο Βαρόσι Γρεβενών όπως αναφέρει σχετική επιγραφή στο υπέρθυρο. Άλλη όμως επιγραφή αναφέρει ως την 7 Σεπτεμβρίου 1837 εις μνήμην κτητόρων. Θεωρείται όμως επικρατέστερη η πρώτη καθότι η 2^η αφορά μεταγενέστερη χρονολογία. Ο ναός βέβαια ανακαινίσθηκε εκείνη την χρονολογία καθώς υπήρχε άλλος ναός προηγούμενα στην ίδια θέση μάλλον από το 1750.

1907, 3 Ιουνίου :   Ο ανθυπολοχαγός Γ. Στημωνάρας (καπ. Τσάρας) εισέρχεται στα Γρεβενά με σώμα 25 ανδρών, με αποστολή την καταδίωξη των ρουμανιζόντων και των ληστών που λυμαίνονταν την περιοχή. Εκτός από Θεσσαλούς είχε μαζί του και τους : Ζ. Βράκα (υπαρχηγός, Περιβόλι), Γ. Σαμανίκας (Περιβόλι), Γ. Μίχας (Περιβόλι), Ε. Ρίζος (Περιβόλι), Π.Παίζας (Περιβόλι), Λ.Ζησόπουλος (Στιχάζι-Αηδόνια). Παρέμεινε στην περιοχή μέχρι την 30 Νοεμβρίου 1907.  

1908, 13 Ιουνίου. Θεμελιώθηκε ο Ι.Ν. του Αγίου Αχιλλείου Γρεβενών (νυν Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου). Η κατασκευή ανατέθηκε την 16.6.1908 στον αρχιμάστορα-κάλφα Βράγγα από το Τσηράκι.  Την 12.9.1910 συνήφθη δάνειο 200 λιρών με την τράπεζα Θεσσαλονίκης «Ανατολή» για την αποπεράτωσή του. Λειτούργησε την άνοιξη του 1911.

(σχετική δημοσίευση για το ιστορικό και την αγιογράφηση στον Ι.Ν. Ευαγγελίστριας : http://grebena.blogspot.com/2017/10/o-in-1911.html  &  http://grebena.blogspot.com/2017/10/blog-post.html ).

1917, Α΄ΠΟΛΕΜΟΣ. Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου 1917, οι Ιταλοί βρήκαν την ευκαιρία και εγκαταστάθηκαν στη Σαμαρίνα και στα βλαχόφωνα χωριά της Βόρειας Πίνδου φθάνοντας μέχρι το χωριό Κηπουριό (μη βλαχόφωνο) των Γρεβενών, το οποίο βρισκόταν σε κεντρική θέση και ήλεγχε την κύρια οδική αρτηρία που ένωνε τη Δυτική Μακεδονία με την Ήπειρο. Στο Κηπουριό εγκαταστάθηκε ένας Ιταλός υπολοχαγός, με 20 οπλίτες και 7 άνδρες της ιταλικής αστυνομίας. Η Ελλάδα βρίσκονταν ήδη εμπλεκόμενη στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο και η περιοχή τελούσε υπό τον έλεγχο των Γαλλικών δυνάμεων που έφθανε μέχρι τα όρια της Ηπείρου, δηλ. κάπου στην ορεινή Πίνδο των Γρεβενών. Στην Αθήνα υπήρχε ο μεγάλος διχασμός, με ποιούς θα πρέπει να πάει η χώρα.

Τα Ιταλικά στρατεύματα εκμεταλλευόμενα τη ρουμανική προπαγάνδα που διακήρυττε τη λατινογενή καταγωγή των βλαχόφωνων, επιχείρησαν να δημιουργήσουν θέμα αυτονομίας της περιοχής της Πίνδου.

Οι Ιταλοί διόρισαν ως υποδιοικητή (έπαρχο) με διοικητικές αρμοδιότητες κάποιον ονόματι Παπάντη, ο οποίος είχε ανατραφεί και σπουδάσει στη Ρουμανία. Έδρα του Παπάντη ορίστηκε η Σαμαρίνα. Τα κυριότερα χωριά της κατοχικής αυτής επαρχίας ήταν: Σαμαρίνα, Φούρκα, Αβδέλλα, Περιβόλι, Σμίξη, Κρανιά, Μέτσοβο, Μηλιά Μετσόβου, Βοβούσα, Λάιστα, Δίστρατο, Πάδες, Άρματα.

1922, 3 Ιουνίου :  Ανεγείρεται η προτομή του Μητροπολίτη Αιμιλιανού  στην κεντρική πλατεία της πόλης (έργο του γλύπτη Θωμά Θωμόπουλου, καθηγητή στη  Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών). Το 1922 στην πόλη έλαβαν χώρα πολλές εορταστικές εκδηλώσεις με αφορμή την επέτειο των 10 χρόνων από την απελευθέρωση, καθότι την ίδια χρονιά ανακαινίζεται και ο Ι.Ν. Ευαγγελίστριας όπου τίθεται και το νέο τέμπλο (βλ. παλαιότερη αναλυτική δημοσίευση: http://grebena.blogspot.com/2017/10/blog-post.html )  - Τον Οκτώβριο του 1935 αντικαταστάθηκε η μορφή του  βάθρου της προτομής και άλλαξε επίσης η θέση του οπότε και μπήκε περίπου προς το μέσον του δυτικού τμήματος της πλατείας. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε, δυτικότερα, στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα.

1924, 6 Ιουνίου. Σκοτώνεται στο Μικρολίβαδο ο λήσταρχος Περικλής Παπαγεωργίου (από το χωριό Λουτρό Ελασσόνας/Δεσκάτης) μαζί με τον σύντροφό του Ευάγγελο Παπαθεοδώρου από δύο γνώριμους φίλους και ληστές, επίσης, τον Στέργιο Ψαλίδα, που όταν έμεινα μόνοι τους τον κάρφωσε από πίσω το μαχαίρι στην πλάτη του, ενώ την ίδια στιγμή ο Νικόλαος Τσιντάρης πυροβολούσε τον Παπαθεοδώρου που φυλούσε πιο πέρα σκοπιά. Ο Ι.Τζιούφας (με προηγούμενη θητεία ληστή στην περιοχή) από το Μικρολίβαδο μαζί με τον Μοίραρχο Γρεβενών έστησαν ολόκληρο το σχέδιο στο οποίο ενέταξαν και τους άλλους δύο ληστές (επίσης, φίλους του Περικλή) οι οποίοι δέχτηκαν να παίξουν τον ρόλο των φονιάδων με αντάλλαγμα την αμνηστία ενώ ο Τζιούφας ζήτησε σε αντάλλαγμα την επικήρυξη 82.000 δρχ.

(ΦΩΤ. Μία διαβόητη συμμορία σε μία μοναδική και ιστορική φωτογραφία. Από δεξιά : Περικλής Παπαγεωργίου – Θωμάς Γκαντάρας – Λευτέρης Πλάτανος – Δημήτρης Παπαγεωργίου).

(Περισσότερα για την ΛΗΣΤΟΚΡΑΤΙΑ στην περιοχή Γρεβενών στο αντίστοιχο ΚΕΦ. 9 της ιστοριογραφημένης έκδοσης ΟΡΟΣΗΜΑ, 2007 με πληθώρα ιστορικών μοναδικών φωτογραφιών από τα Γρεβενά).

1927, Τον Ιούνιο άρχισε την δράση της στην περιοχή Γρεβενών η ληστοσυμμορία των Χ.Λεβάντη-Ν.Τυροδήμου.

1928, 24 Ιουνίου :  Θεμελιώνεται το Γυμνάσιο (νυν Α΄ Δημοτικό Σχολείο) από τον Αλεξ. Βασιλόπουλο – άρχισε να λειτουργεί το 1931-32. (σχετικό μεγάλο ιστορικό και φωτογραφικό αφιέρωμα στον Αλεξ. Βασιλόπουλο βλ. ιστοριογραφημένη  έκδοση ΟΡΟΣΗΜΑ, 2007).

1929,   Στα τέλη του Ιουνίου του 1929 σκοτώνεται ο διαβόητος λήσταρχος Κουτσούβελος που έδρασε στην περιφέρεια Γρεβενών. Η ανταπόκριση της εφημερίδας «Καθημερινή» είναι χαρακτηριστική : «Οι χωρικοί ανέφεραν το όνομα του και αι τρίχες των σηκώνονταν από φρίκην. Ο απολογισμός της αιματοβαφούς δράσεώς του περιελάμβανε ολόκληρον κομβολόγιον φόνων, αιματηρών εκδικήσεων, εκβιασμών, ληστειών, φρικτών εγκλημάτων. Η μαύρη ψυχή του εφεύρισκε βασάνους σατανικάς δια να κάνη μαρτυρικώτερον τον θάνατον των θυμάτων του και η αφοβία του έφθανε μέχρι του σημείου να εμφανίζεται μέρα μεσημέρι εις κεντρικώτατας τοποθεσίας, να προκαλή τα αποσπάσματα και να μυκτηρίζη δι επιστολών του τας αρχάς. Ητο ασύλληπτος, ο αιωνίως διαφεύγων την εξόντωσιν, ο λήσταρχος-φάντασμα, όπως τον απεκάλουν οι χωρικοί.». Ο εντοπισμός του έγινε από τύχη.    Στα τέλη Ιουνίου ο επιθεωρητής Δασών Αργυρόπουλος συνοδευόμενος από υπαλλήλους του είχε μεταβεί στη θέση Κομπάκα, που απέχει δύο ώρες από το Περιβόλι Γρεβενών. Ο Κουτσούβελος νόμιζε ότι είναι διώκτες του και άρχισε να πυροβολεί. Στη συνέχεια βρήκε τον υλοτόμο Αθανάσιο Πάτση που τον ξυλοκόπησε γιατί τον θεώρησε υπεύθυνο της ανακάλυψής του. Τα καταδιωκτικά αποσπάσματα περικύκλωσαν την στάνη του Αβδελιώτη βοσκού Λύτρα, στις Μπάλτσες Κρανιάς, όπου ο Κουτσούβελος κατέφυγε. Ακολούθησε γερή και θανατηφόρα μάχη και ο ανθυπασπιστής Ζειμπέκης ήταν αυτός που έκοψε στο τέλος το κεφάλι του λήσταρχου και το μετέφερε στην πλατεία Γρεβενών.

1935, 9 Ιουνίου :  Στις εθνικές εκλογές,  από τα Γρεβενά,  εκλέγεται ο Δημ. Μπούσιος ως Βουλευτής Κοζάνης. Στη τότε 9εδρική εκλογική περιφέρεια Κοζάνης εκλέχτηκαν με το πλειοψηφικό σύστημα όλοι οι υποψήφιοι με τα «Συμπράτοντα Κυβερνητικά κόμματα» [Λαικό Κόμμα/Π.Τσαλδάρης & Εθνικό Ριζοσπατικό/Γ. Κονδύλης] (ελαβε πανελαδικά 65,04%!). {τα άλλα κόμματα πήραν : [Ενωση Βασιλοφρόνων 14,8% : Μεταξάς-Στράτος-Ράλλης], Κομμουνιστές & Συμπράττοντες 9,59%, Μακεδονική Ενωση 2,88%}.  Δεν συμμετείχε το Κόμμα Φιλελευθέρων και τα συνεργαζόμενα κόμματα Αγροτικό Κόμμα, Προοδευτικό Κόμμα, Αγροτικό και Εργατικό Κόμμα και το Κόμμα Συντηρητικών Δημοκρατικών.  Αποτέλεσμα και Κοινοβούλιο, προάγγελος της επερχόμενης Δικτατορίας Μεταξά.

1948, 14 Ιουνίου : ΕΜΦΥΛΙΟΣ : Αρχίζει η επιχείρηση «ΚΟΡΩΝΙΣ» του κυβερνητικού στρατού που περιλαμβάνει και την περιοχή Γρεβενών, μαζί με το Βόιο, με στόχο την εκκαθάριση της περιοχής και την αποκοπή των αντάρτικων δυνάμεων από τον Γράμμο. Με την ίδια επιχείρηση δημιουργούνταν και άλλο μέτωπο μαχών στην Ήπειρο. Δρούσαν οι εξής κυβερνητικές δυνάμεις: Η ‘’Χ’’ Μεραρχία (με Διοικητή τον στρατηγό Βασιλά) στην κατεύθυνση Κρανιά-Κοπάνες-Γομάρα-Ρωμιός-Ταμπούρι-Λαγκάδα. Η «ΙΙ» Μεραρχία (με διοικητή τον στρατηγό Παπανικολάου) στην κατεύθυνση Παντάλοφος-Τάλιαρος-Μπουχέτσι- και Πολυκάστανο-Κοτύλη-επάνω Αρένα. Κάθε μεραρχία διέθετε ~4.500 στρατιώτες. Ουσιαστικός επιτελάρχης των δυνάμεων ήταν ο στρατηγός Βαν Φλίτ. Αεροπορική υποστήριξη είχαν spitfire, dakotes και αεροπλάνα αναγνώρισης σύνολο περίπου 70.  Οι αντάρτικες δυνάμεις είχαν : την 14^η  ταξιαρχία σε μήκος παράταξης μετώπου 35 χιλ στο Βόιο και την 16^η ταξιαρχία+1τάγμα σε μήκος παράταξης 25 χλμ Κηπουριό-Μοναχίτι-Κρανιά -Όρλιακας. Η συνολική δύναμη του Δ.Σ.Ε. ήταν ~ 2.000 το μέγιστο. Οι εμφύλιες μάχες είναι σκληρές με μεγάλες απώλειες. Την 1 Αυγούστου οι κυβερνητικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την κορυφή «Κλέφτης» και την 4^η  Αυγούστου καταλαμβάνουν την κορυφή «Σκούρτζα». Την 5 Αυγούστου ολοκληρώνεται η κατάληψη του Σμόλικα.

  (Χάρτης των πολεμικών επιχειρήσεων ΚΟΡΩΝΙΣ)

 (Πολεμίστρα των επιχειρήσεων ΚΟΡΩΝΙΣ στις Μπάλτσες)

(Περισσότερα για τον ΕΜΦΥΛΙΟ στην περιοχή Γρεβενών στην ιστοριογραφημένη έκδοση ΟΡΟΣΗΜΑ του 2007 σελ. 312 ειδικό αφιέρωμα στο ΚΕΦ. 12 με μοναδικές ιστορικές φωτογραφίες και πρόσωπα από τα Γρεβενά και την Δυτ. Μακεδονία).

1952, 22 Ιουνίου :  Ο Παπάγος έρχεται στα Γρεβενά ενόψει των εκλογών.

1955, 6 Ιουνίου : Κυκλοφορεί το 1^ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ‘‘Η Φωνή των Γρεβενών’’ με εκδότη τον Δημ. Καραγιάννη.

1969, Τον Ιούνιο παίχτηκε στο αρχαίο θέατρο στο «Καστράκι» (που την εποχή εκείνη ‘‘γνώριζε μεγάλες δόξες’’)  η παράσταση «Βασιλιάς Ληρ» του Σαίξπηρ από το ΚΘΒΕ (βλ. φωτογ).

     

(στις φωτ. Το Υπαίθριο θέατρο στο «Καστράκι» το 1969 και δίπλα σκηνή από την θεατρική παράσταση).

1971, 27 Ιουνίου : O Πυρσός Γρεβενών ανεβαίνει για πρώτη φορά στη Β΄ Εθνική νικώντας των Ορφέα Ελευθερουπόλεως 4-0. Τα γκόλ Κουκουτσέλας στο 1’ , Γιαννούσης στο 50’, Τσιρίκας στο 52΄, Τσαουσίδης στο 83΄. Προπονητής Παπαγιαννάκης. Ο σύλλογος ΦΑΣ Πυρσός Γρεβενών έχει ιδρυθεί την 28/9/1928.

{ Ο Πυρσός Γρεβενών σε φωτογραφία λίγο πριν το κρίσιμο παιχνίδι. Από ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΟΡΘΙΟΙ: Παπαγιαννάκης (προπονητής), Καραμήτρος, Περήφανος, Γκόγκος, Αναγνώστου, Γιαννούσης, Σαϊτζής, Τσαρτσιάνης. ΚΑΘΙΣΤΟΙ: Τσιμπέρης, Τσιρίκας, Σανόπουλος, Κουκουτσέλας, Τσιοπλής, Δούμας, Τσαουσίδης, Τσιανάκας, Ρατσίσκας}.

1977, 1 Ιουνίου : Ιδρύεται το ΚΤΕΥΛ Γρεβενών (Κοινοπραξία Ταμείων Επιβατηγών Υπεραστικών Λεωφορείων). Το 2003 με την εφαρμογή του ν.2963/2001 μετατράπηκαν όλα σε Ανώνυμες Εταιρίες Παροχής Μεταφορικών Τουριστικών & Εμπορικών Υπηρεσιών.

______   __  __  ___  _________________________

* Η καθημερινότητα μας που ακολουθείται από πληθώρα μικρών στιγμών, στιγματίζεται από γεγονότα ΟΡΟΣΗΜΑ που καθορίζουν τη ζωή τη δική μας αλλά και των μελλοντικών γενεών και ορίζουν την εξέλιξη της κοινωνίας όπου ζούμε και δραστηριοποιούμαστε.

Παρακάτω δημοσιεύονται σημαντικά ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στην πόλη και στην περιοχή Γρεβενών και τα οποία είναι καταγεγραμμένα ότι συνέβησαν τον εν λόγω μήνα**. Παρατίθενται ιστορικά, διαχρονικά, ανά έτος, ξεκινώντας από το απώτερο παρελθόν μέχρι σήμερα.

**Δεν αναφέρονται γεγονότα που συνέβησαν γενικά σε κάποιο έτος αλλά δεν γνωρίζουμε προς το παρόν τον Μήνα που συνέβησαν, παρ’ όλο που αυτά είναι και πάρα πολλά και πολύ σημαντικά.

Συζητούν : Yuval Harari - Maz Tegmark

Επιμέλεια : Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ

Δημοσιεύεται το ΜΕΡΟΣ Β΄ της συζήτησης  σελ. 57 περιοδικού "Δίαυλος" 18ο τευχ.

https://www.academia.edu/43044907/To_%CE%BC%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%AF%CE%BF_%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%8C_e-%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%87._18%CE%BF_-_%CE%9C%CE%91%CE%99%CE%9F%CE%A3_2020

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ : 1915-1918 Το Μακεδονικό Μέτωπο

και το πρώτο αεροδρόμιο στην Σοφούλη.

https://www.academia.edu/43044907/To_%CE%BC%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%AF%CE%BF_%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%8C_e-%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%87._18%CE%BF_-_%CE%9C%CE%91%CE%99%CE%9F%CE%A3_2020

 

ΑΝΟΙΞΗ 1806 : Η μεγάλη συνάντηση.

O καπετάν Βλαχάβας κάνει το γεύμα στον Fr. Pouqueville!

Επιμέλεια άρθρου Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ

 

Ο παπα-Ευθύμιος Βλαχάβας* ήταν ένας ονομαστός κλέφτης και αρματωλός της περιοχής Πίνδου και Χασίων Γρεβενών όπου δρούσε και κινούνταν συνήθως. Τα λημέρια του βρίσκονταν στα Χάσια Γρεβενών.

Ο Γάλλος περιηγητής Pouqeville** βρίσκονταν σε ταξίδι από τα Γιάννενα προς τα Γρεβενά την Ανοιξη του 1806 περνώντας μέσα από την ορεινή διάβαση Μετσόβου-Μηλιάς-Κηπουριού.

Η μεγάλη, απρόοπτη μάλλον, συνάντηση έγινε στο Χάνι της Μηλιάς Μετσόβου όπου συναντήθηκαν οι δύο μεγάλες παρέες.

Ο Pouqeville γράφει ότι ο Βλαχάβας ήταν συντροφιά με τον κλέφτη των Αγράφων Ζόγγο. Πιθανόν στην συντροφιά να βρίσκονταν και ο γερο-Ζιάκας καθότι όπως γράφει και ο Κρυστάλλης «με τον γερο-Ζιάκα συνέπραξε και συναγωνίσθηκε αδιασπάστως ο παπα-Θύμιος Βλαχάβας».

Θα ήταν λίγο δύσκολο να μην γνώριζε την διέλευση του συντρόφου του ο γερο-Ζιάκας μέσα στα λημέρια του ώστε να περάσει χωρίς ενόχληση ή παγίδες ο παπα-Βλαχάβας.

Ισως να παραβρίσκονταν χωρίς να συστηθεί για λόγους απόκρυψης, δεν είναι όμως εξακριβωμένο.

Η σκηνή της συνάντησης με τον Βλαχάβα που περιγράφει ο Pouqeville είναι πολύ χαρακτηριστική και μας κάνει να την αναπαραστήσουμε ολόκληρη νοητικά :

«Αυτοί οι δύο καπεταναίοι με περιποιήθηκαν κι επέμεναν να δοκιμάσω από το αρνί τους ψημένο στη σούβλα, έτσι όπως το συνήθιζαν οι ήρωες του Ομήρου.

Κι από το οποίο έπρεπε αναγκαστικά να πάρω κι εγώ έναν μεζέ.

Το γεύμα που μου παρέθεσαν έμοιαζε με τα γλέντια, τα οποία περιγράφει ο συγγραφέας Ζιλ Μπλάς, μ’ άλλα λόγια ένα σωστό τσιμπούσι ορεσίβιων ληστάρχων.

Αφού ξεκοκκάλισαν το ψητό, ύψωσαν, κατά την συνήθεια, τα ποτήρια για να ευχηθούν την υγεία όλων κι άρχισαν, όπως πάντα, μνημονεύοντας μερικούς αγίους.

Τότε αναγκάστηκα να προφέρω κι εγώ το όνομα του προστάτη άγίου μου .....

.....      ..... συνέχεια εδώ σε ολόκληρο το περιοδικό 

 https://www.academia.edu/42799563/National_Park_e-magazine_3%CE%BF_%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%87%CE%BF%CF%82 

ή εδώ  

https://www.scribd.com/document/457389280/NationalPark-e-magazine-3%CE%BF-%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%87%CE%BF%CF%82?fbclid=IwAR26wl_d7VeMI6Q8rI__WqhbsQgbxXlKkGCepp2d8syL3yvytUw76iu3kFg